SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Một số giải pháp bồi dưỡng cho học sinh có năng khiếu Âm nhac
1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài:
Âm nhạc là một môn nghệ thuật được nhiều người yêu thích. Vì âm nhạc tạo cho đời sống tinh thần của con người thêm lạc quan yêu đời. Âm nhạc có ở mọi lúc mọi nơi trên toàn thế giới. Âm nhạc có vị trí to lớn trong nhà trường, góp phần giáo dục tình cảm đạo đức, hình thành nhân cách trẻ em.
Có một nhà tâm lí học nổi tiếng người Nga đã viết “ Giáo dục Âm nhạc không phải là đào tạo nhạc số mà trước hết là giáo dục con người ”. Đúng như vậy, dạy môn âm nhạc không nhằm đào tạo các em thành những người “hành nghề âm nhạc chuyên nghiệp” mà mục đích chính là thông qua môn học để tác động vào đời sống tinh thần của các em góp phần cùng các môn học khác thực hiện mục tiêu cấp học. Việc hình thành và phát triển năng lực cảm thụ cho học sinh, tạo cho các em một trình độ văn hóa âm nhạc nhất định góp phần giáo dục toàn diện và hài hòa nhân cách. Với mục tiêu giáo dục cho học sinh cái hay, cái đẹp trong cuộc sống thông qua nội dung các bài hát, giúp học sinh cảm nhận được sự quan trọng của âm nhạc đối với đời sống con người. Tạo cho học sinh một phong cách, tính bản lĩnh, tự tin, lạc quan yêu đời. Biết thương yêu, đoàn kết giúp đỡ nhau trong học tập. Có nghị lực vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống. Khích lệ học sinh hăng hái tham gia hoạt động âm nhạc. Làm cho đời sống tinh thần phong phú lành mạnh tạo điều kiện cho các em bộc lộ rõ và phát triển tài năng. Mặt khác âm nhạc còn hỗ trợ việc học tập các môn khác được tốt hơn và qua các tiết dạy học môn Âm nhạc cũng như các hoạt động âm nhạc trong phổ thông, giáo viên phát hiện những em có năng khiếu để bồi dưỡng, động viên, giúp các em nhận ra thế mạnh của bản thân mình mà phát huy, bước đầu tạo nguồn cho các trường đào tạo chuyên nghiệp để có những nghệ sĩ tài năng cho đất nước.
Qua nhiều năm trực tiếp giảng dạy môn âm nhạc ở trường tiểu học Số 1 An Ninh bản thân tôi nhận thấy có rất nhiều em thực sự có năng khiếu âm nhạc mà chưa được rèn giũa, các em vẫn chưa thực sự tự tin với khả năng của mình khi biểu diễn cho nên tôi xin mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm “Bồi dưỡng học sinh có năng khiếu môn Âm nhạc” nhằm giúp học sinh có năng khiếu môn âm nhạc phát huy hết tài năng vốn có của mình,
2.1 Điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm
Đưa ra biện pháp khả thi nhằm giúp học sinh yêu thích và học tốt môn Âm nhạc, phát hiện và bồi dưỡng những em có năng khiếu để các em phát huy khả năng năng lực của bản thân tại trường Tiểu học số 1 An Ninh.
Tạo hứng thú cho các em khi học môn Âm nhạc đặc biệt là các em có năng khiếu phát huy được năng lực và sở trường của mình. Ngoài ra còn tạo được nguồn lực có sẵn để phục vụ cho công tác văn hóa văn nghệ trong nhà trường được đảm bảo và có chất lượng. `
2. PHẦN NỘI DUNG
2.1. Thực trạng của vấn đề dạy học Âm nhạc ở tiểu học hiện nay:
Về người dạy học:
- Bản thân là giáo viên được đào tạo cơ bản về chuyên ngành âm nhạc và được trực tiếp tham gia giảng dạy âm nhạc Trường tiểu học số 1 An Ninh.
- Được tạo điều kiện về cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học.
- Nhà trường đã có phòng học cho môn học chuyên biệt nên việc tổ chức tiết học được thuận lợi.
- Chưa tổ chức được các câu lạc bộ Âm nhạc cho học sinh có năng khiếu
- Tư tưởng của một số giáo viên còn chú trọng đến các môn chính như: Toán, Tiếng Việt mà xem nhẹ tác dụng của bộ môn Âm nhạc.
Về người học:
- Môn Âm nhạc được học sinh yêu thích học môn Âm nhạc.
- Trong trường, môn học âm nhạc được học sinh đón nhận một cách hào hứng, đặc biệt là lứa tuổi học sinh tiểu học. Vì lứa tuổi này hội tụ sự hồn nhiên, trong sáng, ngây thơ, thích được thể hiện, được bộc lộ khả năng biểu diễn của bản thân.
- Mức độ cảm nhận âm nhạc của các em không đồng đều.
- Môn học Âm nhạc là môn học đặc thù và phụ thuộc vào năng khiếu, nhiều em còn bị hạn chế nên khi hát còn sai giọng hoặc đọc nhạc chưa đúng cao độ.
- Một số học sinh có năng khiếu nhưng chưa phát huy hết khả năng.
- Còn khá nhiều em chưa mạnh dạn, tự tin trong khi hát. Còn gò bó khi biểu diễn trước lớp.
- Điều kiện sống của một số học sinh có năng khiếu còn khó khăn chưa đủ điều kiện để phát triển tài năng thế mạnh của mình.
2.2. Một số giải pháp để bồi dưỡng học sinh có năng khiếu môn Âm nhạc:
2.2.1. Các phương pháp , hình thức chủ yếu trong dạy học môn Âm nhạc
- Muốn bồi dưỡng học sinh có năng khiếu âm nhạc, trước tiên cần hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh.
- Soạn bài đầy đủ trước khi đến lớp, dạy đúng nội dung phân phối chương trình.
- Dạy đúng phân phối chương trình.
- Thường xuyên sử dụng đồ dùng đệm hát như : Đàn, Thanh phách, Trống nhỏ, Song loan…
- Sưu tầm những tranh ảnh có nội dung phù hợp với bài dạy để minh hoạ
- Luôn có hình thức lồng ghép giáo dục đạo đức thông qua nội dung bài dạy và học.
- Tăng cường luyện tập cho học sinh trong các giờ ngoại khóa.
- Thông qua các giờ dạy trên lớp giáo viên cần tạo mọi điều kiện để học sinh phát huy những cảm xúc nghệ thuật, năng khiếu cá nhân, khuyến khích học sinh tự tìm tòi sáng tạo bộc lộ được hết năng lực của bản thân.
- Tổ chức thi tự biểu diễn trước nhóm, lớp. Từ đó giáo viên phát hiện và lựa chọn những học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng làm nòng cốt cho lớp và cho nhà trường.
- Cho học sinh lựa chọn những bài hát mà các em yêu thích và tự nghĩ ra những động tác phụ họa sao cho phù hợp với nội dung bài hát, từ đó giáo viên biết được sở trường của từng em, định hướng cho các em những thể loại âm nhạc phù hợp với chất giọng của mình.
- Tuyên truyền với phụ huynh bố trí thời gian cho học sinh xem các chương trình ca nhạc thiếu nhi ở nhà để các em mở rộng thêm kiến thức và khả năng diễn xuất.
- Tìm và phát hiện những học sinh có năng khiếu thông qua các cuộc giao lưu cấp trường của các lớp.
2.2.2. Quy trình thực hiện:
2.2.2.1 Dạy hát
- Là một giáo viên Âm nhạc, tôi rất chú trọng sử dụng đồ dùng hỗ trợ dạy học nhằm tăng hiệu quả của tiết dạy. Do vậy việc sử dụng nhạc cụ để đệm hát cho học sinh trong giờ học hát là rất cần thiết. Với phương pháp này giáo viên có thể chủ động hơn trong công việc, tiết học sẽ diễn ra một cách nhẹ nhàng, học sinh sẽ cảm thấy hứng thú và tập trung vào nội dung của bài học.
- Với kinh nghiệm 6 năm công tác của mình, và với mấy năm thực hiện dạy và học theo phương pháp mới trong chương trình thay SGK của Bộ giáo dục và đào tạo. Tôi đã áp dụng triệt để phương pháp mới trong quá trình giảng dạy.Kết quả áp dụng đạt được rất khả quan, luôn tạo được hứng thú và yêu thích cho học sinh trong giờ học.
Bước 1: Giới thiệu bài
Đây là một phần không thể thiếu trong tiết dạy khi dạy một tác phẩm,tôi chuẩn bị kĩ càng và phải nắm được những nội dung chính như:
- Xác định được nội dung bài dạy
- Nắm được ý nghĩa và tính chất giáo dục trong nội dung bài dạy
- Tìm hiểu và biết sơ lược về thân thế xự nghiệp của tác giả bài hát.
- Biết tên và có thể hát một vài bài nổi tiếng của tác giả đó để minh hoạ.
- Tranh ảnh tác giả hoặc tranh ảnh có nội dung phù hợp với nội dung bài hát để học sinh quan sát và liên tưởng.
Với phương pháp này, giáo viên đã giúp học sinh không chỉ nhớ ngay được tên bài hát, tên tác giả của bài hát đó mà còn mở rộng kiến thực cho học sinh, qua đó sẽ gây được tính tò mò của học sinh và muốn tìm hiểu xem nội dung bài học có hấp dẫn như những thông tin mà giáo viên đã truyền đạt không.
- Ví dụ: Bài hát “Lớp chúng ta đoàn kết”, giáo viên có thể mở băng đĩa cho các em vừa nghe vừa xem các bạn biểu diễn
- Ví dụ: Bài hát : “Con chim non” giáo viên có thể tự hát mẫu với tiếng đàn được ghi sẵn.
Đây cũng là một hình thức gây sự chú ý và cho các em tính sánh tạo khi hát một bài hát.
Bước 2: Luyện thanh
Một giờ học mà học sinh chưa luyện thanh trước khi hát thì tiết dạy đó chưa thành công , vì luyện thanh nhằm giúp các em mở khẩu hình trước khi hát. Vậy nên giáo viên cũng phải thay đổi theo nhiều hình thức khác nhau
Có thể luyện thanh theo tiếng đàn hoặc theo mẫu âm A,I.O, Mi, Ma. Đặc biệt khi luyện thanh yêu cầu học sinh phải đứng với tư thế thả lỏng toàn thân, lấy hơi từ bụng xã hơi nhẹ nhàng. Các em luyện thanh âm O phải tròn tiếng, âm A phải vang, âm I phải bẹt thiếng hơn
Ví dụ: Dưới đây là một trong các mẫu luyện thanh âm A theo quãng 5 nốt lên xuống.
Bước 3: Dạy hát
- Cho học sinh đọc lời ca(đối với học sinh lớp 1-2), chia đoạn chia câu (đối với học sinh lớp 3-4-5)
- Dạy hát từng câu theo lối móc xích, giáo viên dùng đàn tấu câu hát đó 2 đến 3 lần để học sinh xác định được độ cao và trường độ cua câu hát sau đó mói bắt nhịp.
Ví dụ: Bài “ Cùng múa hát dưới trăng ” chú ý chữ “ tỏa”, “ nai” , “ dưới” cần luyến lên, những điểm này giáo viên cần phải hát chậm để học sinh dễ hiểu.
Lưu ý: Sửa sai cho học sinh ngay khi phát hiện học sinh hát sai, khen và biểu dương những em hát đúng, động viên và nhẹ nhàng uốn nắn những em thực hiện chưa chính xác.
- Tổ chức ôn luyện hát theo các hình thức gõ đệm , hát đối đáp từng câu theo tổ, nhóm gọi ý học sinh nêu nội dung và ý nghĩa của bài hát.
- Khuyến khích những em có khả năng hát tốt trình bày lại bài hát cho cả lớp nghe nhằm giúp động viên tinh thần chủ động và tự tin đứng trước các bạn.
- Tổ chức thi đua hát giữa các tổ nhóm để tạo không khí sôi nổi của lớp học.
* Cách sử dụng nhạc cụ gõ đơn giản trong phần học hát:
Sau khi tập hát xong, giáo viên tổ chức các hoạt động kết hợp để thay đổi không khí học tập của học sinh. Hoạt động kết hợp thường được sử dụng là hát kết hợp gõ đệm với nhạc cụ gõ đơn giản,vừa để học.
Ví dụ: Bài hát : "Gà gáy" lớp 3, dân ca Cống, lời mới nhạc sĩ Huy Trân. Để các em hát và gõ đúng nhịp, phách, tiết tấu thì lần lượt cho học sinh nêu 3 cách gõ đệm với câu hát 1
*Gõ đệm theo tiết tấu:
*Gõ đệm theo phách:
*Gõ đệm theo nhịp 2:
Giáo viên động viên học sinh làm tốt đặc biệt là phần phụ họa, chỉ hướng dẫn những động tác đơn giản mà sinh động , gây hứng thú cho học sinh, khơi mở cho các em có năng khiếu sáng tạomột cách tự nhiên động tác phụ họa cho bài hát.
- Ví dụ:Bài hát “ Gà gáy” chỉ làm theo hai động tác đơn giản như: Động tác gà gáy, 2 tay đua lên miệng.
- Bài hát “ Bài ca đi học” đây là bài nhịp 2/4 tính chất giai điệu mạnh mẽ nên nhún theo phách
- Bài hát “ Đếm sao” đây là bài hát theo nhịp ¾ giai điệu nhẹ nhàng uyển chuyển. Vì vậy giáo viên cần hướng dẫn học sinh cảm thụ để có những động tác phụ họa cho phù hợp với bài hát.
Bước 4: Hoàn thiện bài hát
Để khích lệ các em trong học tập đặc biệt là các em có năng khiếu và tạo điều kiện cho các em chứng minh khả năng cảm nhận của mình, sau khi nắm cơ bản giai điệu của bài hát giáo viên phải tổ chức cho học sinh thể hiện theo các hình thức đơn ca, song ca hoặc tốp ca. Ở giai đoạn này việc động viên khuyến khích các em là hết sức quan trọng. Trước hêt, phải lấy tin thần xung phong của cá nhân giúp các em mạnh dạn khi biểu diễn trước lớp. nhiều em còn ngại khi biểu diễn hay cúi mặt nên giáo viên phải hướng dẫn cho học sinh tư thế khi hát như là một ca sĩ đứng trên sân khấu. Trong các bài hát ở sách giáo khoa Tiểu học có rất nhiều thể loại, đặc biệt là dân ca là thể loại mang đậm bản sắc dân tộc. Sau mỗi bài hát giáo viên có thể cho học sinh tự đặt lời mới, nếu làm được điều đó thì việc tích hợp giữa Âm nhạc và văn học một cách hài hòa.Tạo cho học sinh sự sáng tạo gắn liền với niềm đam mê âm nhạc.
2.2.2.2. Kể chuyện âm nhạc
Nhằm mục đích giúp học sinh nắm được thẩm mĩ và tầm quan trọng của môn âm nhạc đối với cuộc sống của con người. Người giáo giáo viên cần nắm được các kĩ năng sau:
- Nghiên cứu kĩ nội dung câu chuyện sẽ kể
- Biết vài nét tiểu sử của một số nhạc sĩ nổi tiếng để minh hoạ nếu câu chuyện liên quan đến một nhân vật nhạc sĩ nào đó.
- Ví dụ: Nếu muốn giới thiệu đến nhạc sĩ được mệnh danh là thần đồng âm nhạc (Nhạc sĩ Môza), giáo viên cần sưu vài nét về thân thế thế sự nghiệp và một vài tác phẩm nổi tiếng, tìm và sưu tầm ảnh của nhạc sĩ. Có thể cho học sinh nghe một đoạn trích của tác phẩm âm nhạc của nhạc sĩ để kích thích khả năng cảm thụ âm thanh của học sinh đặc biệt là có ích đối với học sinh năng khiếu.
- Sưu tầm tranh ảnh, hoặc vẽ tranh minh hoạ phù hợp theo nội dung câu chuyện để tăng phần hấp dẫn..
- Để tiết học kể chuyện âm nhạc đạt kết quả cao thì giáo viên phải kể bằng giọng truyền cảm thì mới thu hút được học sinh.
2.2.2.3. Tập đọc nhạc
Dạy tập đọc nhạc là vấn đề rất cần thiết trong quá trình phát hiện tìm tòi ra những học sinh có năng khiếu môn âm nhạc. Bởi lẽ khi các em đã có giọng hát hay rồi thì giáo viên cần phải bồi dưỡng cho học sinh kĩ năng cao độ, tiết tấu để các em chắc chắn hơn khi đi vào biểu diễn một bài hát đúng như câu nói “Ngọc càng mài càng sáng , vàng càng luyện càng tinh ”. Bên cạnh việc dạy hát và phát triển khả năng nghe nhạc, môn âm nhạc khối 4-5 còn cung cấp cho các em một số kiến thức về âm nhạc thông qua phân môn Tập đọc nhạc.
Ở lớp 3, học sinh mới làm quen với các kí hiệu ghi nhạc: khóa Son, khuông nhạc, một số hình nốt nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc, … đặc biệt vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc rất quan trọng, nó quyết định cho việc đọc nhạc của học sinh ở các lớp trên, vì vậy để cho dễ nhớ tôi đã cho học sinh ghi nhớ bằng các câu văn như sau:
Nốt Đô: ở dòng kẻ phụ dưới
Nốt Rê: sát dưới dòng kẻ thứ nhất
Nốt Mi: ở dòng kẻ thứ nhất
Nốt Pha: ở khe thứ nhất
Nốt Son: ở dòng kẻ thứ hai
Nốt La: ở khe thứ hai
Nốt Si: ở dòng kẻ thứ ba.
Ở lớp 4,5 việc dạy Tập đọc nhạc sẽ rất vất vả nếu không có sự trợ giúp của đàn phím. Trước hết giáo viên chọn tiếng Piano để dạy Tập đọc nhạc.Hướng dẫn học sinh luyện đọc cao độ với tất cả tên nốt có trong bài Tập đọc nhạc theo thứ tự từ thấp đến cao rồi ngược lại. Nâng cao hơn, giáo viên chỉ nốt nào học sinh đọc cao độ của nốt đó. Trong lúc hướng dẫn học sinh luyện đọc, giáo viên chú ý nghe và sửa sai nếu có những em đọc sai cao độ để hướng dẫn kịp thời. Nếu không sử dụng đàn, giáo viên sẽ phải dùng giọng hát của mình để xướng âm còn tay chỉ theo nốt nhạc cho học sinh đọc. Như vậy học sinh sẽ bị áp đặt và tiếp thu bài một cách thụ động vì nếu giáo viên đọc cao độ sai thì học sinh cũng đọc sai bởi các em đọc bắt chước theo giọng cô giáo.
- Sau khi luyện đọc cao độ và tiết tấu, hướng dẫn học sinh tập đọc nhạc là lúc cây đàn phím giúp ích cho giáo viên và học sinh một cách đắc lực. Giáo viên đàn từng chuỗi âm thanh ngắn, hướng dẫn học sinh lắng nghe, nhẩm theo; khi giáo viên bắt nhịp thì cùng hoà giọng vào với đàn.Với cách làm như vậy, giáo viên không phải đọc mẫu tự học sinh lắng nghe âm thanh và tự đọc bài theo những gì các em cảm nhận được. Các em sẽ rất thích thú vì tự mình tự khám phá giai điệu của bài đọc nhạc, và tự ghép được lời ca. Và sẽ thích thú hơn khi các em được nghe trọn vẹn bài hát có đoạn trích là bài tập đọc nhạc mà các em vừa học. Lúc này giáo viên cần đến sự hỗ trợ của thiết bị khác: đó là máy nghe và băng đĩa mẫu . Để thực hiện được phần này giáo viên cần:
- Chuẩn xác về cao độ, không được chênh phô, tiết tấu phải chính xác.
- Kết hợp với âm thanh trên đàn để kiểm tra chính xác cao độ của học sinh khi đọc bài
- Kết hợp trò chơi như đọc tiết tấu theo âm thanh của các nhạc cụ, thi đua đọc nhạc theo tổ để tạo không khí sôi nổi trong lớp học.
- Sưu tầm thêm các bài tập đọc nhạc ngắn để khuyến khích các em có năng khiếu được phát triển khả năng của bản thân.
Ví dụ: Bài tập đọc nhạc số 2:
Bước 1: Giáo viên treo bảng phụ bài TĐN cho học sinh quan sát
Bước 2: Cho học sinh nói tên nốt theo thứ tự trong bài TĐN từ đầu đến hết bài và so sánh cao độ của 2câu nhạc (giống nhau chỉ khác ở ô nhịp cuối)
Câu 1 : Đô -Son –Mi -Đô -Rê –Son -Mi
Câu 2 : Đô -Son –Mi -Đô -Rê –Mi -Đô
Bước 3: Tách tiết tấu cho học sinh nhận biết và tập gõ đệm,đọc tiết tấu theo âm hình tiết tấu
Đen- Đen- Đen- Đen- Đen- Đen - Trắng
Đen- Đen- Đen- Đen- Đen- Đen - Trắng
Bước 4: Giáo viên gợi ý để học sinh so sánh tiết tấu của 2 câu nhạc trong bài TĐN số 2 (giống nhau hoàn toàn)
Bước 5: Cho học sinh nêu các nốt trong bài TĐN từ thấp đến cao Đ-R-M-S-L.
Giáo viên đánh đàn chuỗi âm trên cho học sinh luyện đọc từ thấp đến cao và ngược lại từ 3 – 4 lần, hướng dẫn thêm cho học sinh cáchđọc TĐN
Bước 6: Cho học sinh tự đọc bài TĐN trên theo sự hiểu biết của mình, tự thể hiện khả năng của mình trước lớp.
Bước 7: Giáo viên bổ sung sửa chữa thêm cho học sinh đọc được đúng, chia tổ, nhóm luyện đọc kết hợp gõ đẹm theo nhịp phách.
Với mục đích tiếp tục luyện đọc nhạc với yêu cầu cao hơn, hướng đến mục đích là đọc hay và đọc đúng bài tập đọc nhạc nên ở bước này giáo viên tổ chức cho học sinh tập luyện để thể hiện năng khiếu của mình. Bởi vì tập luyện là yếu tố quan trọng hàng đầu để đảm bảo cho học sinh thành công khi đọc trước người nghe. Khi luyện tập giáo viên cần chỉ ra những nốt khó đọc, những “điểm nút” trong bài đòi hỏi học sinh phải hiểu được mới tìm cách thể hiện điều đó trong cách đọc. Trong bước tập luyện, học sinh phải thảo luận, nhận xét về cách đọc, giải thích vì sao đọc như thế là chưa hay, đọc như thế là chưa đúng.
Bước 8: Chia nhóm đọc ghép lời ca phối hợp
Bước 9: Thực hiện trò chơi củng cố qua bài TĐN cho 5 em học sinh mỗi em mang tên một nốt nhạc.Trình bày bài tập đọc nhạc theo yêu cầu của giáo viên. Việc tổ chức trò chơi bắt buộc các em phải nhớ vị trí và cao độ của nốt mình mang tên để đọc nhạc và ghép lời bài TĐN. Nếu em nào đọc sai cao độ, tên nốt thì em đó xuống để bạn khác lên thay thế và trò chơi kết thúc khi các em đọc nhạc một cách thành thạo
Cuối cùng giáo viên nhận xét chung về giờ học, lưu ý học sinh những chỗ cần luyện đọc thêm và trước khi kết thúc tiết học cho học sinh nghe một bạn đọc hay nhất lớp đọc lại bài tập đọc nhạc vừa học. Nếu giáo viên có năng khiếu đọc lại thì càng tốt. Như vậy cách đọc và nội dung của bài tập đọc nhạc một lần nữa được khắc sâu trong trí nhớ các em.
2.2.2.4. Phát triển khả năng nghe nhạc
Trong môn âm nhạc ở Tiểu học nghe nhạc vừa là một dạng bài vừa là một hoạt động nhằm tăng thêm sự hiểu biết và góp phần định hướng thẩm mĩ cho học sinh. Các em được nghe một số bài dân ca, ca khúc thiếu nhi hoặc trích đoạn băng nhạc chọn lọc . Hoạt động nghe nhạc giúp học sinh:
- Phát huy thói quen nghe tốt.
- Đánh thức niềm đam mê âm nhạc.
- Làm quen với những tác phẩm nhạc.
- Đào tạo học sinh là những người nghe thông minh.
- Phát triển trí nhớ âm nhạc và tri thức nghe
- Thể hiện cảm nhận âm nhạc thông qua tự biểu diễn
- Phát triển thị hiếu âm nhạc thông qua nghe có sáng tạo
- Phát triển khả năng phê bình âm nhạc
- Phát triển nhận thức về phương pháp biểu diễn
Trước hết giáo viên chuẩn bị cho học sinh nghe một trong số các thể loại sau :
- Bài hát thiếu nhi.
- Dân ca vùng miền hoặc địa phương.
- Nhạc không lời
* Các bước tiến hành trong qua trình nghe nhạc
Bước 1: Giới thiệu về bài là bước đầu tiên để học sinh nắmđược nhiệm vụ của tiết học. Giáo viên giới thiệu khái quát về tác phẩm, tác giả , quy định thời gian nghe.
Bước 2: Nghe lần thứ nhất để học sinh làm quen với tác phẩm âm nhạc, có cảm nhận ban đầu về nó. Giáo viên có thể tự trình bày hoặc mở băng đĩa. Giáo viên có thể khuyến khích học sinh nghe kết hợp với các hoạt động tự nhiên như: gõ nhịp, vận động theo nhạc, vẽ tranh.
Bước 3: Trao đổi về bản nhạc giúp học sinh thấy được vẻ đẹp của tác phẩm khuyến khích học sinh nói lên cảm nhận của mình về tác phẩm. Giáo viên có thể đặt câu hỏi như ; giọng hát , huinhf thức trình bày, nội dung tính chất của bà hát hay bản nhạc.
Bước 4: Cho học sinh nghe lại lần 2 giúp học sinh nhớ và cảm nhận về giai điệu, nội dung của tác phẩm trên sự định hướng của giáo viên đồng thời có thể phát biểu cảm nhận của mình về bản nhạc.
2.2.2.5. Công tác bồi dưỡng
Trong quá trình thực hiện công tác giảng dạy, giáo viên cần phát hiện được những cá nhân có năng khiếu để kịp thời bồi dưỡng để giúp các em phát huy theo khả năng. Qua hình thức kiểm tra thường xuyên để đánh giá khả năng của từng em, tôi rút ra được một số kinh nghiệm như sau:
- Trong quá trình giảng dạy giáo viên cần phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh nhằm gây hứng thú học tập cho các em. Muốn bồi dưỡng học sinh có năng khiếu âm nhạc, trước tiên cần hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh.
- Thông qua các giờ dạy trên lớp giáo viên cần tạo mọi điều kiện để học sinh phát huy những cảm xúc nghệ thuật, năng khiếu cá nhân, khuyến khích HS tự tìm tòi sáng tạo bộc lộ được hết năng lực của bản thân.
- Luôn luôn động viên những em có năng khiếu, có khả năng biểu diễn, khuyến khích các em tham gia các chương trình văn nghệ của trường, của lớp. Tổ chức thi tự biểu diễn trước nhóm, lớp. Từ đó giáo viên phát hiện và lựa chọn những học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng làm nòng cốt cho lớp và cho nhà trường.
- Trong các tiết học, nên khuyến khích các em tự sáng tạo động tác phụ hoạ cho các bài hát trong chương trình học qua gợi ý của giáo viên.
- Chú trọng hướng dẫn các em tác phong và dáng đứng khi hát như, mắt nhìn thẳng và mở rộng tầm nhìn, tư thế thoải mái, nét mặt tươi tắn rạng ngời.
- Hướng dẫn các em cách nhả chữ khi hát sao cho tròn vành, rõ chữ.
- Luôn chú trọng các kĩ thuật thanh nhạc như cách lấy hơi, luyện thanh.
- Dạy thêm các bài hát ngoài chương trình mang nhiều phong cách để các em phát huy năng khiếu của mình. Cho học sinh lựa chọn những bài hát mà các em yêu thích và tự nghĩ ra những động tác phụ họa sao cho phù hợp với nội dung bài hát, từ đó giáo viên biết được sở trường của từng em, định hướng cho các em những thể loại âm nhạc phù hợp với chất giọng của mình.
.- Đối với phân môn tập đọc nhạc, ngoài những bài tập đọc nhạc các em học trong chương trình, khuyến khích các em tập đọc nhạc nhẩm theo các bài hát đã học và các bài hát ngắn đơn giản nhằm rèn luyện kĩ năng đọc tốt cao độ của nốt.
- Tuyên truyền với phụ huynh bố trí thời gian cho HS xem các chương trình ca nhạc thiếu nhi ở nhà để các em mở rộng thêm kiến thức và khả năng diễn xuất.
- Tổ chức cho học sinh thực hiện hát theo nhóm, qua đó giúp học sinh mở rộng sâu thêm kiến thức âm nhạc và nghệ thuật diễn tả nội tâm khi trình bày bài hát. Thông qua hoạt động này giúp học sinh rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng vận động, bồi dưỡng phương pháp tự học tự nghiên cứu.Tạo nên mối quan hệ hai chiều giữa học sinh và giáo viên ngày càng gắn bó.
3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa và phạm vi ứng dụng đề tài:
Trong trường tiểu học, học môn âm nhạc là một quá trình liên tục rèn luyện học hát tập thể, phát triển khả năng nghe nhạc. Thông qua việc học âm nhạc ở giai đoạn đầu chủ yếu là học hát, tình cảm và trí tuệ của các em được giáo dục, bồi dưỡng phát triển tài năng theo năm tháng. Năng lực cảm thụ âm nhạc của các em được dần dần nâng lên là cơ sở để hình thành một trình độ văn hoá âm nhạc theo mục tiêu của môn học. Vì vậy, giáo viên phải nắm bắt được mục tiêu dạy - học để từ đó lên kế hoạch bài giảng cho phù hợp với yêu cầu môn học.
Với những gì mà tôi đã thử trải nghiệm qua công tác giảng dạy và bồi dưỡng năng khiếu cho các em, tôi nhận thấy rằng là: Người giáo viên giảng dạy môn âm nhạc là người giúp các em có tâm hồn, có được cảm nhận được âm thanh, hơi thở của cuộc sống thông qua các tác phẩm âm nhạc. Cuộc sống sẽ khô cứng và tẻ nhạt nếu thiếu âm nhạc. Âm nhạc là món ăn tinh thần không thể thiếu được trong cuộc sống con người. Giáo dục âm nhạc cũng như các nội dung khác, ngày càng được hoàn thiện và từng bước đổi mới. để từ đó các em được rèn luyện trong một môi trường học tập toàn diện, trở thành những con người mới có đủ các tố chất “ Đức – Trí – Thể - Mĩ ”
Trong những năm học vừa qua, tôi đã sử dụng triệt để phương pháp mới vào công tác giảng dạy âm nhạc và bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh trường tiểu học số 1 An Ninh., tôi nhận thấy rằng, việc tạo cho học sinh một không khí vui tươi trong tiết học âm nhạc là điều vô cùng quan trọng Vừa trang bị cho các em những kiến thức căn bản về âm nhạc, vừa tạo cho các em một sân chơi văn hóa lành mạnh. Ở đó các em tha hồ bộc lộ được sự năng động , sáng tạo của bản thân giúp các em tích cực chủ động hơn trong vấn đề học tập . Giờ học âm nhạc phải là giờ học nghệ thuật hấp dẫn với phương châm Học vui- Vui học. Để học sinh đến với tiết học một cách nhẹ nhàng và thoải mái, giáo viên phải luôn năng động và sáng tạo trong hình thức tổ chức tiết học
- Với đề tài này cũng có thể áp dụng cho rất nhiều trường học không chỉ bậc tiểu học mà còn có cả bậc trung học cơ sở trong huyện.
3.2. Những vấn đề cần kiến nghị
Với đề tài này tôi xin mạnh dạn có những kiến nghị đề xuất như sau:
1. Mỗi một giáo viên nói chung, môn âm nhạc nói riêng cần có trách nhiệm đối với các hoạt động mang tính chất văn hóa văn nghệ trong học sinh. Không ngừng nâng cao chất lượng dạy học mà cần phải có sự đổi mới về phương pháp giúp học sinh có sự tích cực, chủ động và hứng thú đối với môn học.
2. Nhân các ngày lễ lớn mở các buổi giao lưu cho cả giáo viên và học sinh như “ Tiếng hát tuổi thơ cấp trường” để vừa chấm lấy điểm thi đua vừa chon được những em có năng khiếu để rèn luyện.
3. Cần thiết nhất là kinh phí khen thưởng phải được nâng cao và có giá trị để khích lệ tinh thần tập luyện và duy trì thường xuyên.
4. Tạo điều kiện và thời gian hơn nữa trong công tác bồi dưỡng học sinh có năng khiếu ca hát.
5. Đối với BGH nhà trường hàng năm đầu tư, bổ sung thêm một số thiết bị dạy học để đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh.
6. Phòng giáo dục và đào tạo tổ chức thêm nhiều hội nghị chuyên đề môn Âm nhạc để cho các giáo viên được trao đổi học tập kinh nghiệm lẫn nhau.Tổ chức đưa giáo viên đi tham quan học tập chuyên môn, kinh nghiệm giảng dạy một số trường điển hình trong và ngoài tỉnh.
7. Đối với phụ huynh học sinh cần thay đổi quan niệm môn chính môn phụ ở Tiểu học vì môn nào cũng quan trọng như nhau, hỗ trợ và hình thành cho học sinh sự phát triển toàn diện. Tạo điều kiện cho con em mình phát huy khả năng và năng khiếu âm nhạc
Trong bài viết này, tôi đã nêu lên sáng kiến kinh nghiệm mà tôi đã đúc rút được trong quá trình giảng dạy trong những năm qua tại trường Tiểu học nơi tôi công tác, đúc kết những kinh nghiệm xin trình bày với quý đồng nghiệp.Với khả năng và năng lực của bản thân, tôi luôn cố gắng hết mình trong mọi công việc nhưng không khỏi những hạn chế và thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của các đồng chí chỉ đạo chuyên môn nhà trường và các bạn đồng nghiệp để tôi có thêm kinh nghiệm phục vụ tốt hơn nữa cho công tác giảng dạy và đặc biệt là công tác bồi dưỡng học sinh có năng khiếu.