MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG NỀN NẾP
CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
I/ PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn sáng kiến
Ở bậc Tiểu học song song với việc dạy chữ là dạy người, rèn các kĩ năng sống cho học sinh. Muốn chất lượng dạy học cũng như các hoạt động khác đảm bảo thì đầutiên người giáo viên phải xây dựng cho lớp có nền nếp tốt. Công tác xây dựng nền nếp là một trong những nhiệm vụ quan trọng của người giáo viên. Lớp có nền nếp tốt thì việc giáo dục và dạy học trên lớp sẽ đạt hiệu quả cao.
Xây dựng nền nếp cho học sinh Tiểu học là hình thành cho các em những cơ sở, những thói quen ban đầu về mặt kỉ luật, trật tự, giúp các em có ứng xử đúng đắn qua các hoạt động hàng ngày, hình thành và phát triển một số năng lực và phẩm chất như: tự phục vụ, tự quản; giao tiếp, hợp tác; tự học và giải quyết vấn đề; tích cực tham gia hoạt động giáo dục; tự tin, tự trọng, tự chịu trách nhiệm, tự đánh giá; trung thực, kỉ luật, đoàn kết; yêu gia đình, bạn bè, yêu trường lớp, yêu quê hương, đất nước; giúp các em sống có ý thức, có tính kỉ luật cao, tôn trọng tập thể và thực hiện đúng những nội quy của lớp, của nhà trường đề ra. Những thói quen ban đầu đó là các yếu tố nền tảng để hình thành và phát triển đạo đức nhân cách con người.
Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm tôi nhận thấy một bộ phận nhỏ học sinh có biểu hiện vi phạm nội quy lớp học, quy định trường học. Mặt khác, thực tiễn cuộc sống có nhiều yếu tố tích cực và tiêu cực đan xen đang từng ngày, từng giờ tác động vào học đường. Vì vậy xây dựng nền nếp cho học sinh là giải pháp ngăn ngừa hữu hiệu nhất tác động tiêu cực các tệ nạn xã hội đến với học sinh tiểu học.
Trong thực tế chúng ta đều nhận thấy giữa nói và làm của học sinh còn cả một khoảng cách khá xa. Học sinh phát biểu và trình bày lí thuyết về việc xây dựng nền nếp lớp rất tốt. Tuy nhiên, việc vận dụng vào thực tế cuộc sống hàng ngày của các em còn hạn chế, chưa tạo được thói quen cho các em. Các em còn phụ thuộc quá nhiều vào người lớn; ý thức của các em chưa cao. Một số giáo viên chủ nhiệm chỉ tập trung vào dạy kiến thức cho học sinh chưa thực sự quan tâm đến công tác xây dựng nền nếp, việc quán xuyến học sinh không được thường xuyên, liên tục.
Như vậy việc xây dựng nền nếp lớp ở Tiểu học rất quan trọng. Song song với việc cung cấp các kiến thức, rèn luyện các kĩ năng thì rèn nền nếp cho học sinh là một yếu tố rất quan trọng để chúng ta đánh giá chất lượng công tác chủ nhiệm, chất lượng giáo dục một cách toàn diện.
Nhận thức được vai trò quan trọng của hoạt động xây dựng nền nếp cho học sinh Tiểu học, sau nhiều năm giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm bản thân tôi chọn mảng sáng kiến “ Một số giải pháp xây dựng nền nếp cho học sinh Tiểu học” để nghiên cứu và áp dụng vào trong công tác chủ nhiệm, cũng như hoạt động giảng dạy của mình.
Sáng kiến nhằm chia sẽ một số biện pháp xây dựng nền nếp cho học sinh, giúp chất lượng giáo dục toàn diện của lớp, của nhà trường được nâng cao.
2. Điểm mới của sáng kiến
Việc xây dựng nền nếp cho học sinh là trách nhiệm của mỗi một người giáo viên. Đã có nhiều người viết sáng kiến kinh nghiệm xây dựng nền nếp cho các em Tuy nhiên, để làm tốt công việc này còn tùy thuộc nhiều vào đặc điểm tình hình của trường, lớp mình. Riêng bản thân tôi, trong sáng kiến này có những điểm mới là tập trung rèn kĩ năng thực hiện việc xây dựng nền nếp tự quản, cho các em trải nghiệm thực tế nhiều hơn. Song song với các phương pháp giáo dục truyền thống, tôi có vận dụng linh hoạt, kết hợp các phương pháp giáo dục tích cực theo mô hình trường học mới.
Sáng kiến đưa ra các tình huống, các ví dụ cụ thể, cập nhật thực tế, lồng ghép nội dung giáo dục môi trường, giáo dục an toàn giao thông, giáo dục các kĩ năng sống... để các giờ học, các hoạt động trở nên gần gũi, thiết thực hơn, khích lệ hứng thú của học sinh.
II/ PHẦN NỘI DUNG
A. Tình hình thực trạng
Qua thực tế làm công tác chủ nhiệm lớp nhiều năm tôi tìm hiểu và thấy được một số thực trạng như sau: :
a/ Thuận lợi
Nhà trường rất quan tâm đến xây dựng nền nếp lớp học; trường học; kĩ năng sống cho học sinh.
Các em được gia đình, nhà trường và xã hội rất quan tâm, chăm sóc và có sự kết hợp với nhau để giáo dục, dạy bảo.
Độ tuổi học sinh Tiểu học còn ngây thơ trong sáng, tâm hồn các em như một tờ giấy trắng. Vì vậy thuận lợi để giáo viên phát huy vai trò của mình gây dựng nên trong tâm hồn các em những tình cảm, hành vi tốt đẹp.
Các em được học hai buổi trên ngày nên giáo viên có điều kiện, có nhiều thời gian để gần gũi các em, nắm bắt được các biểu hiện của các em mà định hướng, uốn nắn.
b/ Khó khăn
Đa số các em đều sinh ra trong gia đình có bố mẹ làm nông nghiệp, đánh bắt nuôi trồng thủy sản, bố mẹ bận làm ăn nên ít quan tâm đến việc học hành của con em. Nhiều học sinh bố mẹ đi làm ăn xa ít có điều kiện chăm sóc giáo dục con cái, các em phải sống với ông bà, một số em không có bố (mẹ) nên điều kiện chăm sóc dạy dỗ các em có phần hạn chế. Nhiều em thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo, một số phụ huynh chỉ quan tâm đến việc học môn Toán và Tiếng Việt chứ chưa chú ý nhiều đến rèn nền nếp sinh hoạt, rèn nền nếp học tập cho các em. Một số gia đình đông con cũng có phần ảnh hưởng đến việc giáo dục cho học sinh. Những em nằm trong gia đình đông con thường có bố mẹ nhận thức chưa đúng đắn về công tác dân số thiếu hiểu biết về các chủ trương của Đảng và nhà nước và vì thế họ cũng khó khăn trong việc giáo dục chăm sóc con cái.
Là lứa tuổi ngây thơ, trong sáng, tuy nhiên trong những hoàn cảnh nhất định, do tác động không đúng từ bên ngoài nên một số học sinh chưa thực sự chú trọng vào việc thực hiện tốt các nội quy của lớp; của nhà trường vẫn còn tình trạng đi học muộn, nghỉ học không có lí do hoặc lí do không chính đáng như đi cúng; đi cưới; đặc biệt tình trạng phụ huynh cho con tiền ăn quà vặt nên việc thực hiện nền nếp vệ sinh tại trường học chưa được đảm bảo.
Một số em còn hoang nghịch, hiếu động, chưa có ý thức thực hiện các nội quy của trường, lớp như em Soan, em Hiệp, em Hùng , thường xuyên lôi kéo các bạn trong lớp các bạn trong lớp khác thực hiện những việc làm gây ảnh hưởng đến nền nếp của lớp đặc biệt trong các buổi sinh hoạt đầu giờ, giữa giờ; trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Từ những thực tế trên, tôi đã tìm hiểu, nghiên cứu và áp dụng những biện pháp sau để xây dựng nền nếp lớp trong năm học 2017-2018 và vận dụng thực hiện trong năm học 2018-2019, giúp các em thực hiện tốt hoạt động học tập, rèn luyện trở thành những con ngoan, trò giỏi, người có phẩm chất tốt.
B. Các giải pháp thực hiện
1/ Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lí, hoàn cảnh cụ thể của từng đối tượng học sinh để có biện pháp giáo dục phù hợp.
Ở Tiểu học, giáo viên chủ nhiệm thường dạy ở lớp nhiều tiết nhất, gắn bó với lớp và được học sinh yêu mến tin tưởng. Vì vậy, giáo viên phải làm tốt công tác chủ nhiệm, biến công tác chủ nhiệm thành một công cụ để giáo dục, xây dựng nền nếp cho các em.
Trong mỗi hoạt động chủ nhiệm tôi đều kết hợp xây dựng nền nếp cho học sinh. Lấy vấn đề xây dựng nề nếp theo chủ đề lồng ghép vào các hoạt động để tăng nhận thức và lấy các hoạt động làm hình thức thực hành biểu hiện cho đạo đức và đánh giá phẩm chất của học sinh.
Đầu năm học khi đã được phân công chủ nhiệm lớp, tôi đã tiến hành khảo sát đối tượng học sinh trong những tuần đầu bằng nhiều con đường khác nhau. Ví dụ: Thông qua hồ sơ và học bạ; qua giáo viên chủ nhiệm cũ; qua học sinh trong lớp hay qua phụ huynh học sinh. Qua đó, tôi đã nắm được hoàn cảnh, cá tính, khả năng đặc biệt hoặc hạn chế của học sinh để có biện pháp giáo dục đúng đắn nhất. Ngày đầu tiên mới nhận bàn giao học sinh từ lớp dưới lên, tôi vừa thể hiện sự nghiêm khắc nhưng cũng vừa tạo sự thân mật giữa thầy và trò. Tôi vừa cứng rắn cương quyết vừa thể hiện tình cảm dịu dàng yêu thương chăm sóc các em .
Ví dụ: Đối với những em hoang nghịch như em Soan, em Hiệp, em Hùng, các em thường bất mãn do mọi người hay chê vì vậy tôi luôn tìm những việc tốt, hành vi tốt của em đó để khen, có nhiều hình thức khen, có thể khen trực tiếp ngay lúc em vừa làm xong việc tốt, có thể khen trước lớp, đồng thời tìm những mặt mạnh của em đó để phát huy tạo sự tự tin, hướng thiện và em muốn làm nhiều việc tốt khác để được cô giáo khen và dần dần tạo thói quen thực hiện tốt nền nếp cho em. Ngoài ra tôi luôn gần gũi, thân thiện cùng trao đổi, tâm sự với các em để giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn.
Cô giáo cùng các bạn chia sẻ về hoạt động của lớp
Đối với những em gia đình khó khăn như em Thái Dương, Thu Trang tôi đã tạo động cơ học tập rèn luyện một cách tích cực để các em thấy được việc học tập rèn luyện có nền nếp của các em hôm nay sẽ mở ra cho gia đình và bản thân em một tương lai tươi sáng, khá giả hơn…
2/ Nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng tự quản; các trưởng ban; các nhóm trưởng
Như chúng ta đã biết việc lựa chọn và xây dựng hội đồng tự quản; các trưởng ban; các nhóm trưởng là một nhiệm vụ rất quan trọng bởi vì đây là cánh tay đắc lực cùng giáo viên chủ nhiệm đôn đốc; giám sát; nhắc nhở việc thực hiện nền nếp của các bạn trong lớp.
Trước hết những học sinh được lựa chọn phải là những học sinh gương mẫu về mọi mặt: Học tập; kỉ luật; tham gia các hoạt động; đối xử với bạn bè. Căn cứ vào sự tính nhiệm của học sinh qua việc bình bầu dân chủ đầu năm học. Ngoài ra tôi đã thiết kế sổ theo dõi cho các em nhằm tạo cho các em cách làm việc có khoa học từ việc kiểm tra theo dõi để ghi chép từ đó làm cơ sở để tổng kết chính xác, khách quan. Sau đó, tôi phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng bộ phận để các em xác định được nhiệm vụ của mình.
Ví dụ: Nhiệm vụ của các ban trong HĐTQ.
* Ban học tập:
Có nhiệm vụ phát đồ dùng và mời các nhóm trưởng nhận tài liệu và đồ dùng học tập. Kiểm tra bài tập ứng dụng , kiến thức cũ của các bạn và báo cáo với cô giáo vào đầu giờ. Điều hành lớp thực hiện nhiệm vụ học tập.
Bạn trưởng ban học tập đang điều hành các nhóm chia sẻ bài học
* Ban Văn nghệ: Tổ chức cho các bạn hát, múa, chơi trò chơi vào đầu tiết học và cuối tiết học. Tổ chức, hướng dẫn các bạn tập và biểu diễn các tiết mục văn nghệ, tham gia các phong trào
* Ban sức khỏe - Vệ sinh, bảo vệ môi trường: Theo dõi sức khỏe của các bạn. Theo dõi vệ sinh chung của cả lớp, cùng các bạn sắp xếp bàn ghế gọn gàng ngay ngắn. Nhắc các bạn ăn mặc phù hợp thời tiết, hoạt động và vui chơi an toàn. Theo dõi vệ sinh cá nhân. Nhắc các bạn giữ gìn vệ sinh cá nhân, chăm sóc cây, hoa...
Ban sức khỏe - Vệ sinh, bảo vệ môi trường đang chăm sóc cây
Ban thư viện: Cho các bạn mượn truyện đọc, thu truyện và sắp thư viện gọn gàng, ngăn nắp. Vận động các bạn góp sách, truyện dùng chung
Ban Thư viện hướng dẫn các bạn đọc sách tại thư viện lớp
* Ban Đối ngoại: Có nhiệm vụ nếu lớp có khách đến thăm thì ra mời khách vào và biết giới thiệu về trường, lớp, các góc học tập
* Ban Quyền học sinh: Có nhiệm vụ nêu ý kiến, đề đạt nguyện vọng về quyền lợi của học sinh trong học tập, sinh hoạt…
*Nhiệm vụ của nhóm trưởng:
- Kiểm tra, nhắc nhở các bạn trong nhóm sắp xếp đồ dùng học tập.
- Kiểm tra bài ứng dụng của các bạn trong nhóm, cùng nhau ôn lại kiến thức cần ghi nhớ của bài học trước
- Kiểm tra sự chuẩn bị cho tiết học mới.Điều hành nhóm thực hiện nhiệm vụ học tập
Để học sinh có thể, làm được, làm đúng nhiệm vụ của mình trong Hội đồng tự quản một cách tích cực, tự giác tôi luôn thực hiện những vấn đề sau:
- Bồi dưỡng năng lực cho HĐTQ bằng cách:
+ Giúp học sinh hiểu sâu hơn về vai trò, việc làm của từng ban trong Hội đồng tự quản lớp học, vai trò của chủ tịch, phó chủ tịch... Từ đó các em tự lập kế hoạch hoạt động của mình theo từng ngày, từng tuần.
+ Tổ chức cho các em giao lưu học hỏi thêm ở các bạn lớp khác như: dự các buổi sinh hoạt, dự một số tiết học hoặc cho các em xem các băng hình giờ học của các lớp học theo mô hình trường học mới để các em hình dung ra cách làm việc cũng như tổ chức các hoạt động.
+ Bước đầu tập cho các em kĩ năng giao tiếp, tính mạnh dạn tự tin trước tập thể thông qua một số hoạt động như: tổ chức trò chơi, sinh hoạt văn nghệ... Với những em chưa tự tin thì giáo viên thường xuyên động viên, tạo điều kiện cho các em hoạt động nhiều hơn, đặc biệt ngay từ đầu tạo cho em một uy thế trước tập thể. Tuyệt đối không chê trách, phê bình hay gây áp lực cho các em vì như vậy các em sẽ chán nản.
- Tương ứng với từng nội dung sinh hoạt ở các buổi, mà em Chủ tịch, Phó chủ tịch hay các ban trong Hội đồng tự quản lớp học thay phiên nhau lên điều hành và tổ chức cho cả lớp thực hiện. Trong quá trình thực hiện theo dõi, ghi chép lại những em sinh hoạt không nghiêm túc để đánh giá vào cuối ngày hoặc vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
Ví dụ: Sáng thứ 3, lịch sinh hoạt giữa buổi của Liên đội là Thể dục thì em PCT phụ trách văn thể chỉ đạo ban văn nghệ điều hành buổi sinh hoạt.
Hay: Sáng thứ 4, lịch sinh hoạt 15 đầu giờ của Liên đội là chữa bài tập thì em PCT phụ trách học tập chỉ đạo ban học tập điều hành buổi sinh hoạt.
Tương tự, sáng thứ 6, lịch sinh hoạt 15 đầu giờ của Liên đội là đọc sách báo thì ban Thư viện chủ động mượn sách báo phát cho các bạn đọc hoặc tổ chức Đọc to nghe chung cho cả lớp nghe những tin, bài mới và hay.
- Cuối ngày học, giáo viên dành thời gian cho HĐTQ nhận xét buổi học, tổ chức cho cả lớp bình luận ghi nhận thành tích cá nhân, nhóm, ban đồng thời góp ý nhắc nhở các bạn còn phạm khuyết điểm giúp bạn tiến bộ.
3/ Xây dựng nền nếp về các mặt
Tôi thấy việc tổ chức cùng học sinh tiến hành dân chủ trước lớp để xây dựng các nền nếp; các nội quy của lớp là rất cần thiết. Tất cả học sinh trong lớp tôi được trình bày ý kiến của mình trên cơ sở đó tôi sẽ có những điều chỉnh sao cho hợp lí và phù hợp với lớp mình; trường mình. Tôi cùng tập thể lớp đã tiến hành xây dựng nền nếp theo các nội dung chính:
a. Xây dựng nền nếp trật tự, kỉ luật
Lớp chúng tôi đã đưa ra những nội quy như sau:
- Không nói chuyện, làm việc riêng trong giờ học.
- Tích cực hợp tác nhóm và chia sẽ các nội dung học tập.
- Ăn mặc gọn gàng, sạch sẽ đúng trang phục khi đến trường.
- Luôn có ý thức giữ gìn trường, lớp xanh sạch; đẹp, tích cực tham gia làm vệ sinh trường , lớp, không xả rác bừa bãi; bỏ rác đúng nơi quy định.
- Đến lớp đúng giờ quy định; nghỉ học phải có giấy xin phép có chữ kí của bố mẹ hoặc bố mẹ trực tiếp điện xin phép.
- Thực hiện nghiêm túc các hoạt động đầu buổi; giữa buổi ( Luyện viết, thể dục, ca múa …theo quy định của Đội )
- Xếp hàng ra vào lớp nghiêm túc; không chạy xe đạp trong khu vực trường.
- Không đưa quà bánh đến trường ăn, không ra khỏi khu vực trường trong giờ học , giờ ra chơi.
- Thực hiện đưa đón học sinh theo đúng quy định của nhà trường.
Ví dụ: Lớp có bạn học sinh thường hay đi học muộn như em Linh; em Thảo, lớp nên nhắc nhở bạn đi học đúng giờ. Hay trong công tác vệ sinh lớp học; trường học để học sinh thực hiện có hiệu quả và công bằng, tôi đã tiến hành phân chia khu vực vệ sinh theo từng tổ và luân phiên nhau thực hiện.Thời gian đầu chính bản thân tôi tiến hành kiểm tra và giám sát việc thực hiện của học sinh sau đó dần dần đưa các em vào nền nếp, tôi hướng dẫn cho trưởng ban vệ sinh chịu trách nhiệm kiểm tra và giám sát công việc này. Như vậy có thể thấy rằng mục tiêu cuối cùng là học sinh thực sự có ý thức thực hiện nền nếp tự quản chứ không phải vì sợ giáo viên nhắc nhở nên phải làm, phải thực hiện. Trên cơ sở đó giáo viên yên tâm quản lý học sinh theo hướng chỉ đạo từ xa.
b. Xây dựng nền nếp về đạo đức
- Có thói quen chào hỏi thầy cô và khách khi vào trường.
- Trung thực trong mọi hoạt động, biết chịu trách nhiệm về việc mình làm.
- Biết nói lời cảm ơn, xin lỗi.
- Không nói tục; chửi thề; đánh nhau.
- Biết đoàn kết, giúp đỡ mọi người.
Ví dụ : Qua việc quản lý theo dõi hoạt động vệ sinh trường lớp, chăm sóc hoa tôi phát hiện ra em nào tham gia tốt, em nào tham gia chưa tốt. Qua đó mà tôi đánh giá tạo sự công bằng trong việc xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực. Đồng thời nhắc nhở các em điều chỉnh hành vi của mình để thực hiện tốt hơn.
Tôi không dùng hình thức xử phạt nặng nề, không được xúc phạm đến nhân cách, đến thân thể của các em. Những em có vi phạm khuyết điểm giáo viên phải nhẹ nhàng nhưng khôn khéo, cứng rắn để khơi dậy trong các em lòng tự trọng, tính tự giác.
Ví dụ: Khi tôi biết còn một số em chưa tham gia trực nhật, tôi có thể giáo dục bằng cách:
Tôi hỏi:
- Hôm nay tổ nào trực nhật ? Bạn nào trực bảng, những bạn nào quét nhà?
Tôi khen các em có ý thức tốt rồi nói:
- Như vậy, ngoài các bạn đã tham gia trực tốt ra, còn bạn nào trong tổ chưa tham gia trực chúng ta có biết không ? Cô và lớp sẽ chờ để lần trực sau xem các bạn này có tự giác tham gia không nhé!
Như vậy, với hình thức trách quở nhẹ nhàng, lối so sánh khéo léo sẽ khơi dậy lòng tự trọng của các em, các em sẽ tham gia trực tốt.
c. Xây dựng nền nếp học tập
Học tập là hoạt động quan trọng ở nhà trường Tiểu học, có thể nói rằng nếu giáo viên xây dựng được nền nếp học tập tốt cho lớp thì chắc chắn hiệu quả giáo dục sẽ cao. Đặc biệt khi áp dụng mô hình trường học mới vào giảng dạy thì nền nếp học tập lắng. Trong quá trình dạy học giáo viên là người hướng dẫn; học sinh phải tích cực tự tìm tòi để chiếm lĩnh tri thức. Lớp tôi đã đưa ra một số nội quy như sau:
- Đến lớp phải có đầy đủ sách vở và dụng cụ phục vụ cho hoạt động học.
- Ngồi học phải thực sự nghiêm túc; chủ động; tích cực trong các hoạt động học tập.
- Khi trình bày ý kiến trước lớp phải mạnh dạn, tự tin, nói to, rõ.
- Rèn kĩ năng điều khiển hoạt động cho nhóm trưởng, các bạn trong nhóm luân phiên nhau làm nhóm trưởng.
- Về nhà phải nghiên cứu bài mới trước khi đến lớp.
Ví dụ: Trong quá trình hoạt động nhóm, tôi đã tạo cho các em có nền nếp tất cả các cá nhân đều hoạt động; tránh tình trạng một số em coi hoạt động nhóm mà ngồi chơi hoặc làm việc riêng. Hoặc khi sử dụng phương pháp “Học mà chơi, chơi mà học” học sinh trong chơi sôi nổi, nhưng vẫn đảm bảo tính trật tự; không la lớn; không gây ảnh hưởng đến lớp khác.
4/ Rèn nền nếp thông qua các môn học
Tri thức các môn học chứa đựng nhiều giá trị nhân văn cần giáo dục cho học sinh, đặc biệt là các môn và phân môn như: Tập đọc, Lịch sử, Kể chuyện, Khoa học, Địa lí ... Khi dạy các môn học này, giáo viên nên có phần liên hệ để tự bản thân học sinh nói lên được nhận thức, tình cảm của mình qua đó mà giáo viên giáo dục những lĩnh vực đạo đức có liên quan.
Ví dụ: Một số em chưa tích cực, tự giác trong vệ sinh trường lớp như em Soan; em Thảo, tôi đã kết hợp với giáo viên dạy bộ môn giúp cho các em biết được môi trường bị ô nhiễm thì sẽ dẫn đến hậu quả thế nào, để giáo viên bộ môn cùng giúp đỡ, tác động giáo dục các em ý thức giữ vệ sinh trường lớp...
Ví dụ : Khi dạy bài: Kĩ năng đi xe đạp an toàn- An toàn giao thông lớp 5 tôi đã liên hệ, giáo dục về an toàn giao thông; các quy định của nhà trường khi để xe; đi xe đạp khi đến trường; phụ huynh đưa đón học sinh trong khu vực trường.
Ví dụ: Khi dạy bài: Phòng tránh các bệnh do muỗi đốt - Khoa học lớp 5. Giáo viên có thể liên hệ đến môi trường địa phương, môi trường lớp học. Để giáo dục về ý thức bảo vệ môi trường; nhắc nhở các em thực hiện tốt công tác vệ sinh lớp học; trường học.
Hoặc khi dạy kể chuyện: Lớp trưởng lớp tôi - Tiếng Việt Lớp 5 - Giáo viên cho học sinh liên hệ “Trong câu chuyện em thấy Hoa là người như thế nào? ” Qua đó mà giáo dục học sinh ý thức tự giác trong công việc; biết giúp đỡ người khác.
5/Nâng cao ý thức thức tự phê bình và phê bình cho học sinh
Để xây dựng nền nếp lớp thông qua biện pháp này , trước tiên giáo viên cần cho học sinh nhận thức đúng đắn về tinh thần phê và tự phê. Phê bình và tự phê bình là để học cái hay, tránh cái dở chứ không phải để nói xấu nhau. Tinh thần này phải được thực hiện thường xuyên, liên tục thì mới đem lại hiệu quả. Đặc biệt thông qua đây giáo viên chủ nhiệm sẽ nắm được rất cụ thể tình hình nền nếp của lớp mình phụ trách. Tinh thần phê và tự phê được thể hiện rõ nhất trong tiết sinh hoạt lớp. Thực tế hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều giáo viên sử dụng tiết sinh hoạt để tổ chức các hoạt động giáo dục khác hoặc tổ chức sinh hoạt qua loa, sơ sài. Để xây dựng nền nếp lớp có hiệu quả, giáo viên phải biến các giờ sinh hoạt lớp, sinh hoạt Đội thành những giờ để các em tự đánh giá được ý thức của mình, của bạn trong tuần. Tổ chức cho các em nêu được việc làm tốt và chưa tốt trong tuần, khen những việc làm tốt của các em để các em phát huy, phân tích những việc làm chưa tốt để các em sửa chữa…Bình chọn gương tốt trong tuần, trong tháng để tuyên dương trước cờ…Từ đó, các em trau dồi, rèn luyện các kĩ năng tốt hơn và tham gia xây dựng một tập thể có nền nếp hơn về mọi mặt.
Ví dụ: Trong giờ sinh hoạt hàng tuần em Diệu Hà đã tổ chức cho cả lớp bình luận ghi nhận thành tích cá nhân, nhóm, ban đồng thời góp ý nhắc nhở các bạn còn phạm khuyết điểm giúp bạn tiến bộ. Trong lớp có em Thái Dương; Thu Trang mặc dù hoàn cảnh gia đình gặp nhiều khó khăn nhưng em đã cố gắng vươn lên trong học tập và rèn luyện nên được các bạn bình bầu, tuyên dương. Ngoài ra có một số em luôn tích cực tham gia các hoạt động chung như vệ sinh trường lớp, tham gia các hoạt động thể dục thể thao cũng đã được các em ghi nhận như em Huệ, em Đại, em Trinh…
Bên cạnh đó, học sinh lớp tôi cũng rất mạnh dạn khi góp ý, chia sẻ cho bạn để giúp bạn tiến bộ. Em Soan là một học sinh thường hay quên sách vở và chưa chăm chỉ học tập, sau một thời gian tôi và học sinh trong lớp động viên, nhắc nhở em đã có những chuyển biến rõ rệt,hay em Sơn mặc dù có năng khiếu về thể dục thể thao nhưng trong em chưa thực sự tích cực tập luyện, chờ thầy cô nhắc nhở. Tôi cùng các bạn trong lớp đã phân tích để em thấy những khuyết điểm để em khắc phục. Sau tiết sinh hoạt đó, em đã có ý thức tự giác và tích cực tập luyện để giành giải ba môn Đá cầu.
Không chỉ đối với học sinh, chính bản thân tôi cũng cần thực hiện tốt nguyên tắc này. Đối với học sinh trường học là môi trường các em tiếp xúc nhiều nhất. Cô giáo chính là thần tượng trong mắt các em, là tấm gương để các em học tập và làm theo. Mọi hành động cử chỉ của cô đều được các em để ý. Do vậy tôi luôn mẫu mực để làm gương cho các em. Sự mẫu mực của cô có giá trị giáo dục nhiều lần hơn những lời khuyên, những lời nhắc nhở. Cô giáo phải là người ăn mặc đẹp, lịch sự, sách vở đồ dùng giảng dạy từ trong tủ, trên bàn luôn gọn gàng; nhắc học sinh mặc đồng phục đúng ngày quy định, bản thân cô cũng mặc áo trắng trong ngày thứ 2 hàng tuần; nghiêm túc khi chào cờ; ra vào lớp đúng giờ quy định; nghiêm túc trong giảng dạy; không trò chuyện với đồng nghiệp trong các buổi hoạt động tập thể; sẵn sàng xin lỗi học sinh nếu có gì nhầm lẫn; không vứt rác bừa bãi, gương mẫu nhặt giấy vụn rơi vãi để vào nơi quy định.
Trường học có nền nếp; có kỉ luật sẽ tạo ra một môi trường giáo dục an toàn, bình đẳng , tạo hứng thú cho các em trong các hoạt động. Một môi trường học tập và rèn luyện lành mạnh, thân thiện là nhân tố quyết định cho việc giáo dục nền tảng đạo đức tốt đẹp cho các em.
6/Phối hợp với Nhà trường, gia đình và các đoàn thể để giáo dục
Một mình giáo viên thì không thể quản lí được học sinh ở mọi nơi mọi lúc, do đó hiệu quả xây dựng nền nếp lớp sẽ không cao. Vì vậy, công tác kết hợp với nhà trường, gia đình và các tổ chức để giáo dục là một việc làm thường xuyên để nâng cao ý thức chấp hành nền nếp cho học sinh.
Đối với những em vi phạm các nội quy, tôi đã kịp thời liên lạc, trao đổi với phụ huynh thông qua các buổi họp phụ huynh, điện thoại hay sổ liên lạc. Song song với việc nhận xét chất lượng học tập, giáo viên nhận xét phẩm chất của từng em cho phụ huynh rõ đồng thời cũng nắm bắt thông tin từ phụ huynh về những biểu hiện đạo đức, thái độ của học sinh ở nhà. Từ đó, tôi và phụ huynh có hướng thích hợp trong việc kết hợp cùng nhau giáo dục các em tiến bộ.
Ví dụ: Những học sinh hay có biểu hiện ăn quà vặt. Giáo viên gặp phụ huynh trao đổi; góp ý với phụ huynh nên cho con ăn sáng ở nhà vừa đảm bảo cho sức khỏe cho học sinh vừa thực hiện tốt nền nếp vệ sinh trường học, lớp học; đồng thời đảm bảo an toàn giao thông trường học . Hoặc để xây dựng văn hóa trường học, thông qua các buổi họp phụ huynh hoặc thông qua ngay chính học sinh tuyên truyền cho phụ huynh biết các quy định về đưa đón con em đến trường; tuyên truyền cho phụ huynh biết các nội quy lớp học để phụ huynh cùng phối hợp với giáo viên thực hiện tốt hơn.
Tôi đã kết hợp chặt chẽ với Nhà trường và các tổ chức Đoàn, Đội, các đồng nghiệp ... không nên vì thành tích của lớp mà che dấu khuyết điểm của học sinh mình. Những em vi phạm các nội quy; quy định tôi đã kết hợp với nhà trường, các tổ chức để giáo dục. Như vậy, hiệu quả sẽ cao hơn.
Ví dụ: Những em có biểu hiện vi phạm nội quy trường lớp nhiều lần hoặc có những biểu hiện chơi các trò nguy hiểm, tôi báo cáo với tổng phụ trách Đội, Ban giám hiệu cùng kết hợp giáo dục các em trong các buổi nói chuyện đầu tuần. Làm như vậy, chúng ta vừa răn đe, ngăn chặn không chỉ các em vi phạm mà còn để giáo dục học sinh toàn trường thực hiện tốt nội quy, không chơi các trò chơi nguy hiểm.
Đề xuất với tổng phụ trách Đội, Ban giám hiệu nhà trường nêu gương, tuyên dương những em có hành vi đạo đức tốt để học sinh noi gương thực hiện.
Ví dụ: Những tự giác trong công tác vệ sinh; tích cực trong hoạt động học tập, trong tiết chào cờ đầu tuần Đội, nhà trường biểu dương, khen ngợi. Hoặc những em biết giúp đỡ bạn, có tinh thần hợp tác nhóm tốt cũng tuyên dương khen ngợi để khích lệ các em thi đua làm nhiều việc tốt.
Là một giáo viên chủ nhiệm, tôi cũng đã phối hợp cùng các giáo viên bộ môn cùng chung tay xây dựng nền nếp lớp.
Ví dụ: Tôi thường xuyên thăm hỏi lớp của mình trong các buổi, các giờ giáo viên bộ môn dạy để từ đó nắm bắt tình hình học sinh, tránh tình trạng một số học sinh chỉ nghiêm túc trong các giờ có cô giáo chủ nhiệm.Tôi đã phối hợp tốt với giáo viên bộ môn trong các hoạt động đầu buổi, giữa buổi, cuối buổi đặc biệt trong các buổi nghỉ của mình.
Có sự phối hợp như vậy, các em sẽ thực hiện tốt hơn các nội quy của trường lớp. Hành vi đạo đức tốt sẽ được thể hiện ở mọi nơi, mọi lúc. Nhận thức tình cảm của các em sẽ được nâng lên và phát triển theo chiều hướng tốt.
Cùng phối hợp với phụ huynh tổ chức các hoạt động
Tổng kết lớp và tổ chức Lễ ra trường cho học sinh
C/ Kết quả
Qua quá trình thực tiễn vận dụng các biện pháp trên khi xây dựng nền nếp lớp học cho học sinh, chất lượng nề nếp do lớp tôi phụ trách có nhiều chuyển biến:
Các em đã thực hiện tốt các nội quy, quy định của lớp cũng như của nhà trường đề ra, đi học chuyên cần, trong giờ học chăm chỉ nghiêm túc, tự giác học bài, làm bài đầy đủ, được sinh hoạt vui chơi lành mạnh. Có ý thức giữ gìn vệ sinh trường lớp, bảo vệ cơ sở vật chất, xây dựng cảnh quan môi trường “xanh - sạch - đẹp”.
Tình bạn, tình thầy trò được phát triển một cách tích cực, tạo ra được môi trường thân thiện trong học tập cũng như sinh hoạt; khắc phục được tình trạng gây gổ hoặc trêu chọc bạn yếu, xây dựng phong trào học tập tích cực, sôi nổi hơn; các em lễ phép với tất cả thầy cô giáo và người lớn tuổi; tích cực tham gia các hoạt động tập thể của lớp, của trường.
Các em tự tin mạnh dạn trong giao tiếp với thầy cô, với bạn bè. Chính nhờ đó mà chất lượng học tập của lớp cũng được nâng lên đáng kể.
Nhiều học sinh cá biệt về đạo đức cũng có nhiều tiến bộ, các em đã nghe theo lời cô, biết nhận lỗi, biết bày tỏ ý kiến, hoà nhập với tập thể lớp cùng giúp nhau trong các hoạt động. Nhà trường trở thành môi trường học tập thân thiện an toàn, tạo được niềm tin đối với xã hội.
Cụ thể chất lượng giáo dục phẩm chất cuối năm học 2017-2018 của lớp tôi đã đạt theo chỉ tiêu đề ra:
- 100% học sinh thực hiện tốt( Đạt )
- Lớp: Đạt danh hiệu Tiên tiến Xuất sắc
Bên cạnh đó, nhờ làm tốt công tác xây dựng nền nếp lớp học mà chất lượng giáo dục và chất lượng các hoạt động ngoài giờ; tham gia các hội thi của lớp tôi được nâng cao rõ rệt.Cụ thể
*Các môn học : 100% HS hoàn thành và hoàn thành tốt các môn học.
Trong đó: HS được khen thưởng một mặt: 12 em chiếm tỷ lệ 42,9 %
HS được khen thưởng toàn diện 5 em chiếm tỷ lệ 17,9, %
* Phẩm chất - năng lực: 100 % HS xếp loại Tốt và Đạt
Trong đó: Loại Tốt 18 em chiếm tỉ lệ 64,3 %
Loại Đạt 8 em chiếm tỉ lệ 35, 7 %
Vở sạch chữ đẹp: Loại A: 23/28 chiếm 82,1 %
Học sinh năng khiếu: Đạt 10 giải
Học sinh hoàn thành chương trình Tiểu học: 100%
Kết quả xếp thi đua cuối các đợt
| Đợt | Đầu năm | 15/10 20/10 | 20/11 | 22/12 | 08/3 26/3 | 30/4 01/5 | 15/5 19/5 |
| Xếp thứ | 9 | 3 | 2 | 3 | 3 | 2 | 1 |
Vào đầu năm học 2018-2019 lớp tôi luôn được xếp thứ 1; 2;3;4 và mới qua 8 tuần học lớp tôi đã có 5 lần nhận cờ thi đua, nền nếp lớp đã đi vào một cách nghiêm túc, có hiệu quả.
Những kết quả mà lớp chúng tôi đạt được là nhờ một phần lớn của công tác xây dựng nền nếp lớp. Chính những hiệu quả đó đã làm thay đổi nhận thức của một số giáo viên chủ nhiệm khác về công tác xây dựng nền nếp lớp. Các đồng chí, đồng nghiệp đã nhận thấy rằng song song với việc cung cấp các kiến thức, rèn luyện các kĩ năng thì rèn nền nếp cho học sinh là một yếu tố rất quan trọng để chúng ta đánh giá chất lượng công tác chủ nhiệm, chất lượng giáo dục một cách toàn diện.
Phụ huynh học sinh cũng có ý thức hơn trong việc xây dựng nền nếp cho các em. Vì vậy các em không chỉ thực hiện tốt nền nếp nội quy ở trường mà khi ở nhà các em cũng đã hình thành và có thói quen nền nếp tốt. Nhiều phụ huynh đã rất vui mừng khi con mình đã có kỹ năng, có thói quen nền nếp tốt...
III PHẦN KẾT LUẬN
1. Ý nghĩa của sáng kiến
Muốn xây dựng một lớp học có nền nếp tốt, giáo viên phải nhiệt tình, thực sự thương yêu tôn trọng học sinh. Công tác điều tra đầu năm là tiền đề để giáo viên có định hướng trong việc giáo dục học sinh. Chính vì vậy mỗi giáo viên đứng lớp cần quan tâm tốt công tác điều tra nắm tình hình gia đình học sinh, tìm hiểu tâm lý học sinh. Dựa vào từng đối tượng để có biện pháp giáo dục phù hợp nhằm đem lại hiệu quả tối ưu nhất trong việc giáo dục các em. Có như vậy công tác giáo dục của chúng mới đạt hiệu quả cao. Giáo viên cần hiểu rõ hoàn cảnh, đặc điểm tâm sinh lý, sở thích của từng học sinh để có biện pháp giáo dục phù hợp. Giao việc học sinh một cách hiệu quả : đây là việc làm quan trọng nhất để có được thành công của giờ dạy và đáp ứng được phương pháp dạy học mới lấy học sinh làm trung tâm. Xây dựng tốt nền nếp học tập. Động viên, khen thưởng học sinh kịp thời.
Nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng tự quản
Phối kết hợp chặt chẽ với giáo viên bộ môn, ban giám hiệu, các đoàn thể trong công tác giáo dục học sinh. Thường xuyên trao đổi với ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp, phối kết hợp chặt chẽ với cha mẹ học sinh để cùng thống nhất trong việc rèn nền nếp cho học sinh ở trường và ở nhà
Phải gắn kết kiến thức với thực tế cuộc sống, tổ chức cho học sinh trau dồi, rèn luyện một cách tự giác, thường xuyên.
Phải dạy tốt môn Đạo đức, lồng ghép rèn nền nếp lớp thông qua các môn học
khác, kết hợp các phương pháp dạy học một cách nhẹ nhàng khéo léo, phát huy tính tích cực, vốn nhận thức của học sinh.
Đặc biệt giáo viên phải gương mẫu, mẫu mực, thực sự là một tấm gương sáng về phẩm chất đức cho học sinh noi theo. Cần nêu cao tinh thần phê và tự phê cho học sinh và giáo viên.
Làm được những việc trên, chúng ta sẽ nâng cao được chất lượng của học sinh, chất lượng lớp học, góp phần đắc lực để giáo dục đào tạo các em trở thành những con ngoan, trò giỏi, những người vừa có tài, vừa có đức để phục vụ cho xã hội.
2. Kiến nghị, đề xuất
Đối với giáo viên: Tăng cường đổi mới phương pháp giáo dục, rèn nền nếp cho học sinh , cùng chia sẽ học hỏi kinh nghiệm xây dựng nền nếp của nhau để giáo dục học sinh thực hiện tốt hơn.
Đối với Phòng GD&ĐT: Bên cạnh tổ chức các chuyên đề về phương pháp dạy học cần có những chuyên đề về tổ chức lớp học, xây dựng nền nếp lớp, vì đây là một trong những nội dung để đánh giá chất =lượng học sinh.
Lồng ghép trong các sân sân chơi, hội giao lưu học sinh những nội dung về xây dựng nền nếp lớp để các em có cơ hội bộc lộ nhận thức hành vi và xử lí các tình huống liên quan.
TriÓn khai c¸c kinh nghiÖm có hiệu quả ®Õn víi gi¸o viªn ®Ó vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm ®ã vào thực tế giáo dục.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi về việc xây dựng nền nếp cho học sinh mà tôi đã thực hiện trong năm học 2017-2018 và đầu năm học 2018-2019. Rất mong được sự góp ý của các thầy cô, của Hội đồng khoa học cấp trên, giúp tôi có thêm nhiều kinh nghiệm để thực hiện công tác xây dựng nền nếp cho học sinh trong những năm tiếp theo được tốt hơn.