Sinh học 7 Bài 56: Cây phát sinh giới Động vật

A. Lý thuyết

I. Bằng chứng về mối quan hệ giữa các nhóm động vật

- Ngay từ đầu thế kỉ XIX, người ta đã phát hiện ra những di tích của động vật trong các lớp đá, gọi là di tích hóa thạch.

- Di tích hóa thạc của lưỡng cư cổ được phát hiện cách đây 350 triệu năm. Trên di tích hóa thạch, vẫn còn mang đậm nét của cá vây chân cổ.

- Năm 1861, người ta phát hiện ra hóa thạch của chim cổ in trong đá cách nay khoảng 1.5 triệu năm. Trên hóa thạch này, vẫn còn mang nhiều đặc điểm của bò sát.

Di tích hóa thạch và di tích phục chế của một vài động vật có xương sống

- Di tích hóa thạch của các loài động vật cổ có nhiều điểm giống động vật ngày nay.

- Những loài động vật mới được hình thành có đặc điểm giống tổ tiên của chúng.

- Vd: 

• Lưỡng cư có nguồn gốc từ cá vây chân cổ vì: lưỡng cư cổ có đặc điểm giống cá vây chân cổ: vây đuôi, di tích nắp mang, thân có vảy, nòng nọc giống cá.

• Chim cổ có nguồn gốc từ bò sát cổ vì: chim cổ có đặc điểm giống bò sát cổ: hàm có răng, có đuôi dài và ngón có vuốt.

II. Cây phát sinh giới động vật

- Theo học tuyết tiến hóa, những cơ thể có tổ chức càng giống nhau phản ánh quan hệ nguồn gốc càng gần nhau. Người ta có thể minh họa quan hệ họ hàng giữa các loài sinh vật bằng 1 cây phát sinh.

- Đặc điểm cây phát sinh:

• Cây phát sinh là một sơ đồ hình cây phát ra những nhánh từ một gốc chung (tổ tiên chung).
• Từ các nhánh đó lại phát ra những nhánh khác nhỏ hơn từ những nguồn gốc khác nhau và tận cùng là 1 nhóm động vật.
• Kích thước của các nhánh trên cây phát sinh càng lớn bao nhiều thì số loài nhánh đó càng nhiều.
• Các nhóm có cùng nguồn gốc có vị trí gần nhau thì có mối quan hệ hộ hàng gần nhau hơn.

- Ví dụ: cá, bò sát, chim, thú có quan hệ họ hàng gần với nhau hơn so với giáp xác, nhện và sâu bọ.

- Ý nghĩa cây phát sinh:

• Cho biết mức độ quan hệ họ hàng của các nhóm động vật.
• So sánh được nhánh nào có nhiều hoặc ít loài hơn nhánh khác.

B. Trả Lời Câu Hỏi SGK

1. Giải bài 1 trang 184 SGK Sinh học 7

Trình bày ý nghĩa và tác dụng của cây phát sinh giới Động vật?

Hướng dẫn giải

Ý nghĩa, tác dụng của cây phát sinh giới động vật:

• Cho biết nguồn gốc chung của giới động vật.
• Cho biết quá trình phát sinh, tiến hóa của giới động vật, loài nào càng gần gốc thì xuất hiện càng sớm.
• Cho biết mối quan hệ họ hàng giữa các ngành động vật.
• Cho biết mức độ phong phú và đa dạng của các nhóm loài.

2. Giải bài 2 trang 184 SGK Sinh học 7

Cá voi có quan hệ họ hàng gần với hươu sao hơn hay cá chép hơn?

Hướng dẫn giải

• Cá voi có quan hệ họ hàng gần với hươu sao hơn cá chép.
• Vì cá voi thuộc lớp thú bắt nguồn từ nhánh tiến hóa có gốc cùng với hươu sao (động vật lớp Thú). Trong khi đó cá chép lại thuộc lớp có xương, là động vật bậc thấp hơn với lớp Thú.