A. Lý thuyết
I. Đời sống
Thằn lằn bóng đuôi dài
- Môi trường sống: trên cạn.
- Đời sống:
- Sống nơi khô ráo, thích phơi nắng.
- Ăn sâu bọ.
- Có tập tính trú đông.
- Là động vật biến nhiệt.
- Sinh sản:
- Thụ tinh trong.
- Trứng có vỏ dai, nhiều noãn hoàng, phát triển trực tiếp.
II. Cấu tạo và di chuyển
1. Cấu tạo ngoài
- Thằn lằn bóng đuôi dài có bốn chi ngắn, yếu với năm ngón chân có vuốt. Da khô có vảy sừng bao bọc. Cổ dài nên đầu có thể quay về các phía, mắt có mi cử động, màng nhĩ nằm ở trong hốc tai ở hai bên đầu.
Cấu tạo ngoài của thằn lằn bóng đuôi dài
A. Thằn lằn bóng; B. Ngón chân có vuốt
- Đặc điểm cấu tạo ngoài của thằn lằn bóng đuôi dài thích nghi với đời sống ở cạn.
Da khô có vảy sừng
- Da khô có vây sừng bao bọc: Ngăn cản sự thoát hơi nước của cơ thể
Cổ dài
- Có cổ dài: Phát huy được các giác quan nằm trên đầu, tạo điều kiện bắt mồi dễ dàng
Mắt có mí
- Mắt có mí cử động, có nước mắt: Bảo vệ mắt, giữ nước mắt để màng mắt không bị khô
Màng nhĩ nằm trong một hốc nhỏ bên đầu
- Màng nhĩ nằm trong một hốc nhỏ bên đầu: Bảo vệ màng nhĩ và hướng các dao động âm thanh vào màng nhĩ
Thân đuôi rất dài
- Thân dài đuôi rất dài: Động lực chính của sự di chuyển
Chân có 5 ngón vuốt
- Bàn chân có 5 ngón có vuốt: Tham gia sự di chuyển trên cạn
2. Di chuyển
Khi di chuyển thân và đuôi tì vào đất, cử động uốn thân phối hợp các chi → tiến lên phía trước.
Cách di chuyển của thằn lằn
Các động tác của thân, đuôi và chi của thằn lằn khi di chuyển trên mặt đất
Chân cố định vào đất
Chân di động kéo con vật về phía trước
Những đoạn đường đã di chuyển được
Hướng di chuyển của thằn lằn
B. Trả Lời Câu Hỏi SGK
1. Giải bài 1 trang 126 SGK Sinh học 7
Hãy trình bày đặc điểm cấu tạo ngoài của thằn lằn thích nghi với đời sống hoàn toàn ở cạn so với ếch đồng?
Hướng dẫn giải
Thằn lằn bóng đuôi dài (lớp bò sát) có các đặc điểm thích nghi với đời sống trên cạn so với ếch đồng như:
- Da khô, có vảy sừng bao bọc: ngăn cản sự thoát hơi nước của cơ thể
- Có cổ dài: phát huy vai trò các giác quan nằm trên đầu, tạo điều kiện bắt mồi dễ dàng
- Mắt có mí cử động, có nước mắt: bảo vệ mắt, có nước mắt để màng mắt không bị khô
- Màng nhĩ nằm trong một hốc nhỏ bên đầu: bảo vệ màng nhĩ và hướng các dao động âm thanh vào màng nhĩ
- Thân dài, đuôi rất dài: động lực chính của sự di chuyển, định hướng chuyển động nhanh, linh hoạt, giữ thăng bằng khi di chuyển.
- Bàn chân có năm ngón có vuốt: để bám vào nền khi di chuyển trên cạn.
2. Giải bài 2 trang 126 SGK Sinh học 7
Miêu tả thứ tự các động tác của thân và đuôi khi thằn lằn di chuyển, ứng với thứ tự cử động của chi trước và chi sau. Xác định vai trò của thân và đuôi?
Hướng dẫn giải
- Hoạt động bò của thằn lằn:
- Chân trước trái và chân sau phải cố định vào đất, đuôi uốn sang phải, thân uốn sang trái, chân trước phải và chân sau trái tiến 1 bước về phía trước.
- Chân trước phải và chân sau trái cố định vào đất, đuôi uốn sang trái, thân uốn sang phải, chân trước trái và chân sau phải tiến 1 bước về phía trước.
- Kết thúc 1 chu kì bò thằn lằn di chuyển được 2 bước.
- Vai trò của thân và đuôi: khi thân và đuôi uốn mình dựa sát vào đất, tạo nên một lực ma sát, thắng được sức cản của đất nên đẩy con vật tiến lên. Thân và đuôi càng dài thì sức đẩy của thân và đuôi lên mặt đất càng mạnh, con vật bò càng nhanh.
