A. Lý thuyết
I. Đa dạng về thành phần loài
Lưỡng cư có khoảng 4000 loài chia thành 3 bộ phân biệt bởi đặc điểm cơ bản của chân và đuôi.
- Bộ lưỡng cư không đuôi: Số lượng lớn nhất như (ếch đồng, cóc nhà...) Thân ngắn, không đuôi, chi sau > chi trước
- Bộ có đuôi (đại diện cá cóc Tam Đảo) Có đuôi lớn, 4 chi gần bằng nhau
- Bộ không chân(đại diện ếch trun, ếch giun). Thân dài gống giun, không chân.
II. Đa dạng về môi trường sống và tập tính
Ếch cóc Tam Đảo
Chủ yếu sống ở những suối nước trong thuộc vùng núi Tam Đảo, gặp nguy hiểm trốn vào các hang hốc. Hoạt động chủ yếu về ban ngày.
Ếch cây hay chẫu chàng sống trên cây, bụi cây, rất gần các vực nước.
Ngón chân có giác bám lớn leo cây, gặp nguy hiểm nhảy xuống nước hay ẩn vào cây. Hoạt động vào ban đêm.
Ễnh ương lớn ưa sống trong nước hơn trên cạn,
nuốt khi vào cơ thể căng phồng như một chiếc phao bơi, làm kẻ thù phải sợ. Hoạt động vào ban đêm.
Cóc nhà sống trên cạn. Da xù xì co nhiều tuyến độc.
Hai tuyến mang tai lớn. Người ăn phải nhựa cóc, trứng và gan thường bị chết vì ngộ độc.
Hoạt động buổi chiều và ban đêm.
Ếch giun chỉ gặp ở miền núi, sống chui luồn trong hang đất xốp gần ao hồ đẻ trứng gần nơi có nước.
Trứng được ếch cái cuốn lấy để bảo vệ. Tự vệ bằng cách trốn vào khe đất, hoạt động cả ngày và đêm.
III. Đặc điểm chung của lớp lưỡng cư
Lưỡng cư là ĐVCXS thích nghi với đời sống vừa ở nước vừa ở cạn:
- Da trần và ẩm ướt.
- Di chuyển bằng 4 chi.
- Hô hấp bằng da và phổi.
- Tim 3 ngăn, 2 vòng tuần hoàn, máu đi nuôi cơ thể là máu pha.
- Sinh sản trong môi trường nước. Thụ tinh ngoài, nòng nọc phát triển qua biến thái.
- Là động vật biến nhiệt.
IV. Vai trò của lưỡng cư
- Tiêu diệt sâu bọ phá hoại vào ban đêm, bổ sung hoạt động này cho chim vào ban ngày và tiêu diệt sinh vật trung gian gây bệnh (muỗi, ruồi)
- Giá trị thực phẩm (ếch đồng)
- Làm thuốc chữa suy dinh dưỡng hoặc chế lục thần hoàn chữa kinh giật
- Là vật thí nghiệm trong sinh lí học
Lưỡng cư tiêu diệt chấu chấu
Lưỡng cư tiêu diệt chuột đồng
Ếch xào sả ớt
Ếch làm thí nghiệm
- Hiện nay số lượng lưỡng cư bị suy giảm rất nhiều trong tự nhiên do săn bắt để làm thực phẩm, sử dụng rộng rãi thuốc trừ sâu và ô nhiễm môi trường. Vì thế lưỡng cư cần được bảo vệ và tổ chức gây nuôi những loài có ý nghĩa kinh tế.
B. Trả Lời Câu Hỏi SGK
Câu 1 trang 122 SGK Sinh học 7
Hãy lấy ví dụ về sự thích nghi của lưỡng cư đối với môi trường nước là không giống nhau ở những loài khác nhau?
Hướng dẫn giải
Sự thích nghi của lưỡng cư đối với môi trường nước ở các loài khác nhau là khác nhau:
- Cá cóc Tam Đảo thích nghi với sống trong nước.
- Ễnh ương lớn thích nghi với sống ở nước nhiều hơn ở cạn.
- Ếch cây thích nghi với sống vừa ở nước vừa ở cạn, có thể leo trèo trên cây.
- Cóc nhà thích nghi với sống chủ yếu trên cạn.
- Ếch giun thích nghi với sống trong hang đất.
Câu 2 trang 122 SGK Sinh học 7
Nêu vai trò của lưỡng cư đối với con người.
Hướng dẫn giải
- Lưỡng cư là nguồn thực phẩm giàu giá trị dinh dưỡng.
- Lưỡng cư tiêu diệt sâu bọ có hại, ấu trùng, muỗi, ruồi,…
- Lưỡng cư có giá trị làm thuốc: bột cóc chữa suy dinh dưỡng, nhựa cóc chế thuốc chữa kinh giật.
- Ếch đồng là vật thí nghiệm trong sinh học.
- Lưỡng cư làm phong phú thêm lượng sinh vật cho sinh quyển.
- Hiện nay số lượng lưỡng cư bị suy giảm rất nhiều trong tự nhiên do săn bắt để làm thực phẩm, sử dụng rỗng rãi thuốc trừ sâu và ô nhiễm môi trường. Vì thế lưỡng cư cần được bảo vệ và tổ chức nhân nuôi những loài có ý nghĩa kinh tế.
Câu 3 trang 122 SGK Sinh học 7
Tại sao nói vai trò tiêu diệt sâu bọ có hại của lưỡng cư có giá trị bổ sung cho hoạt động của chim về ban ngày?
Hướng dẫn giải
- Đa số loài chim kiếm mồi vào ban ngày → tiêu diệt các sâu bọ hoạt động ban ngày.
- Đa số lưỡng cư không đuôi (có số loài lớn nhất trong lớp Lưỡng cư) đi kiếm ăn về ban đêm, tiêu diệt được một số lượng lớn sâu bọ hoạt động về đêm.
→ Hoạt động kiếm mồi của lưỡng cư giúp tiêu diệt các sâu bọ mà chim hoạt động ban ngày không tiêu diệt được→ vai trò tiêu diệt sâu bọ có hại của lưỡng cư có giá trị bổ sung cho hoạt động của chim vào ban ngày.
