MỘT SỐ BIỆN PHÁP XÂY DỰNG LỚP HỌC THÂN THIỆN
THEO MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC MỚI CHO HỌC SINH LỚP 3
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn sáng kiến:
Trường Tiểu học là cái nôi đầu tiên cho mỗi học sinh bắt đầu cuộc sống học tập và rèn luyện. Đến trường, học sinh được học hành; được tiếp thu những kiến thức, tri thức khoa học một cách có hệ thống; được rèn luyện hành vi đạo đức, kỹ năng cần thiết để hình thành và phát triển những phẩm chất tốt đẹp của con người mới. Trong công tác giáo dục hiện nay, mục đích của chúng ta là đào tạo những con người phát triển toàn diện. Nhà trường không những cung cấp kiến thức mà còn rèn cho học sinh những kĩ năng sống cần thiết để hình thành và phát triển những phẩm chất tốt đẹp. Đối với trẻ em, mái trường là chỗ dựa tinh thần bền vững, tin cậy và có sức hấp dẫn nhất. Vì vậy phải làm sao cho trẻ em thích đến trường học tập và cảm thấy “ Đi học là hạnh phúc” và “Mỗi ngày đến trường là mỗi ngày vui” là vấn đề mà các nhà trường đặc biệt quan tâm.
Trong giai đoạn hiện nay, chúng ta đang tích cực thực hiện đổi mới phương pháp dạy và học theo mô hình trường học mới. Chính vì vậy xây dựng lớp học thân thiện là việc làm hết sức quan trọng. Vì “Lớp học thân thiện” là một môi trường học tập thuận lợi và giúp các em phát triển một cách toàn diện nhất. Các em sẽ hình thành ý thức, thái độ, hành vi, thói quen liên quan đến những chuẩn mực về đạo đức, về phát triển kỹ năng sống, về lao động thể chất và thẩm mỹ. Rèn luyện cho các em những kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi học sinh như: kỹ năng giao tiếp, ứng xử; kỹ năng tự tổ chức quản lý và tham gia các hoạt động tập thể... Xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường học mới là một yêu cầu cần thiết mà người giáo viên cần phải nỗ lực trong cả tư duy và hành động.
Vậy làm sao để các em xem lớp học là nhà, thầy cô, bè bạn là những người thân trong gia đình, các em luôn mong muốn đến trường, đến lớp? Đây là điều mà bản thân tôi cũng như các đồng nghiệp luôn băn khoăn, trăn trở và cũng chính là lí do mà tôi chọn mảng sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường học mới cho học sinh lớp 3” để nghiên cứu, đồng thời áp dụng vào công tác giảng dạy. Thông qua đề tài này, tôi muốn góp thêm một nét mới trong quá trình dạy học theo mô hình trường học mới. Mong sẽ mang lại kết quả góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
2. Điểm mới của sáng kiến:
*Phạm vi của sáng kiến:
- Đối tượng: Học sinh lớp 3A tại trường tôi đang công tác..
- Thời gian: Thực hiện trong năm học 2016 – 2017.
- Nội dung: Sáng kiến này nêu lên một số biện pháp trong công tác giảng dạy nhằm xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường học mới cho học sinh lớp 3.
*Điểm mới của sáng kiến:
Xây dựng lớp học thân thiện luôn là vấn đề được người giáo viên quan tâm, chính vì thế nội dung này cũng đã có nhiều sáng kiến kinh nghiệm chia sẻ. Tuy nhiên, để làm tốt công việc này còn tùy thuộc nhiều vào đặc điểm tình hình của trường, lớp mình. Điểm mới của sáng kiến là phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh lớp 3 trong thực hiện xây dựng lớp thân thiện: xây dựng Hội đồng tự quản; trang trí, sắp xếp, thay đổi mô hình lớp học; tạo mối quan hệ gắn bó, thân thiết giữa học sinh với học sinh, giữa giáo viên với học sinh; giữa nhà trường và cộng đồng xã hội; đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Tất cả các biện pháp này đều gắn với việc xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường học mới nhằm tạo cho học sinh có được một môi trường học tập thuận lợi và giúp các em phát triển một cách toàn diện nhất.
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Thực trạng tình hình:
1.1. Thuận lợi:
- Trong những năm học vừa qua, nhà trường tập trung chỉ đạo thực hiện dạy học theo mô hình trường học mới, trong đó việc thực hiện phong trào “ Xây dựng lớp học thân thiện” nhà trường đặc biệt quan tâm.
- Ban Giám hiệu trường, tổng phụ trách Đội luôn tạo mọi điều kiện cho giáo viên, học sinh và phụ huynh tham gia các hoạt động để tạo được sự thân thiện.
- Giáo viên năng động, sáng tạo trong việc thực hiện xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường học mới.
- Học sinh lớp 3A mà tôi chủ nhiệm đa số các em đều ngoan, có ý thức học tập tốt. Tự tin phát triển năng lực của mình, năng động trong học tập, trong sinh hoạt.
- Phụ huynh của lớp đa phần quan tâm đến việc học tập của con em mình, đồng thời tạo điều kiện về vật chất để xây dựng, trang trí lớp học cũng như tổ chức các hoạt động của lớp.
1.2. Khó khăn:
- Một số học sinh còn rụt rè, thiếu mạnh dạn, tự tin trước tập thể, chưa chủ động, sáng tạo trong học tập, còn thiếu khả năng cộng tác.
- Khả năng điều hành của một số nhóm trưởng chưa tốt, chưa quen với việc tự nghiên cứu, tự rút ra bài học nên phải mất nhiều thời gian để giáo viên hướng dẫn học sinh ở những tháng đầu năm học mới. Một số học sinh còn tâm lý phụ thuộc vào bạn trong nhóm, chưa phát huy hết khả năng độc lập nghiên cứu của mình.
- Giáo viên cũng như học sinh còn lúng túng trong trang trí như cách bố trí các góc lớp, góc học tập, thư viện,...
- Một số phụ huynh chưa biết cách giúp con mình trong việc học, tìm hiểu kiến thức, liên hệ thực tế. Chưa chăm lo đến việc tạo môi trường thân thiện cho con em.
- Cơ sở vật chất của nhà trường tuy khá đầy đủ nhưng vẫn chưa đáp ứng với yêu cầu giáo dục hiện nay. Phòng chức năng còn thiếu, các phương tiện hiện đại phục vụ cho dạy học chưa đủ, bàn ghế học sinh chưa phù hợp với yêu cầu của mô hình trường học mới.
Năm học 2016- 2017, tôi được phân công chủ nhiệm và giảng dạy lớp 3A, sau khi nhận lớp, tôi đã theo dõi, tìm hiểu học sinh trong lớp và kết quả thu được như sau: lớp học đã trang trí nhưng còn rườm rà, bảng biểu cũ, học sinh tự tin, hoà đồng trong học tập, sinh hoạt còn ít.
2. Các biện pháp:
2.1. Xây dựng hội đồng tự quản:
* Thời gian: Tiến hành vào tiết sinh hoạt tuần cuối tháng 9.
* Thành phần: Hội đồng tự quản của lớp gồm: 01 Chủ tịch HĐTQ, 02 Phó Chủ tịch HĐTQ.
* Yêu cầu: Là những em học khá, giỏi, có năng lực chỉ huy, có năng lực hoạt động tập thể, có uy tín, nhiệt tình và gương mẫu. Hội đồng tự quản phải do các em tự bầu ra.
* Cách thức: Tổ chức cho học sinh ứng cử, đề cử và tranh cử.
Để có một hội đồng tự quản đầy đủ năng lực và phẩm chất trước hết giáo viên phải cho các em nắm rõ vai trò, trách nhiệm của hội đồng tự quản. Giáo viên đưa ra những yêu cầu cần có của hội đồng tự quản giúp các em định hướng để ứng cử và bầu cử đúng.
- Ứng cử: Giáo viên kêu gọi các em có năng lực ứng cử vào hội đồng tự quản. Việc ứng cử giúp các em thấy được trách nhiệm của mình trong quá trình chỉ đạo lớp. Kết quả: Em Lê Vĩnh Khang và em Hà Ngọc Diệp rất tự tin giơ tay ứng cử.
- Đề cử: Các em tự do bầu, số lượng không ấn định. Kết quả: Có 4 em được đề cử: Lê Thị Diệu Linh, Nguyễn Hoàng Khánh Ngọc, Lê Ngọc Hải, Phùng Nguyệt Nhi.
- Tranh cử: Vì số lượng chỉ có 3 em nên phải tiến hành tranh cử. Giáo viên cho các em tự chuẩn bị để tranh cử trước lớp, lời tranh cử chỉ yêu cầu ngắn gọn, các em nói việc mình sẽ làm được khi được trúng cử vào HĐTQ sao cho thuyết phục được các bạn để các bạn bầu mình.
Ví dụ:
+ Em Lê Vĩnh Khang: Tôi là Lê Vĩnh Khang, nếu tôi được trúng cử vào hội đồng tự quản của lớp tôi sẽ đưa phong trào của lớp ngày một đi lên và đạt được nhiều giải cao trong các hội thi.
+ Em Hà Ngọc Diệp : Mình là Hà Ngọc Diệp , mình học tốt môn Toán, Tiếng Việt và Tiếng Anh, nếu được trúng cử vào hội đồng tự quản của lớp mình sẽ giúp các bạn học tập tiến bộ.
- Bầu cử: Căn cứ vào năng lực, phẩm chất của từng bạn, lời tranh cử thuyết phục trước lớp, các em tiến hành giơ tay bầu cử chọn 3 trong 6 bạn vào HĐTQ của lớp. Các em chọn người có phiếu cao nhất làm chủ tịch còn 2 phó chủ tịch các em tự phân công nhau theo năng lực, sở trường.
* Kết quả: Ba em đã trúng cử vào HĐTQ theo đúng ý nguyện của giáo viên.
1. Lê Vĩnh Khang- Chủ tịch HĐTQ, phụ trách chung.
2. Lê Thị Diệu - Phó chủ tịch HĐTQ, phụ trách học tập.
3. Hà Ngọc Diệp - Phó chủ tịch HĐTQ, phụ trách văn thể.
Để quản lí lớp tốt hơn tôi tiến hành cho các em thành lập các ban như: ban sức khỏe vệ sinh, ban quyền lợi học sinh, ban thư viện, ban học tập, ban đối ngoại, ban văn nghệ TDTT... bằng cách cho các em tự viết tên mình vào một phiếu rồi lên gắn vào ban mà mình thích. Nếu số lượng học sinh ở các ban không đồng đều thì giáo viên gợi ý để các em chọn lại ban cho mình.
Giáo viên giúp học sinh hiểu sâu hơn về vai trò trách nhiệm của từng ban trong Hội đồng tự quản lớp học để các em biết được mình phải làm gì và làm như thế nào.
Ví dụ: Khi có khách đến thăm lớp thì chủ tịch hoặc Ban Đối ngoại phải có trách nhiệm hỏi thăm khách là ai để giới thiệu cho các bạn biết và từng nhóm trong lớp cũng giới thiệu về mình cho khách biết. Đầu giờ vào tiết học, chủ tịch hội đồng tự quản hoặc ban văn nghệ lên điều hành các bạn sinh hoạt múa hát, chơi trò chơi để khởi động cho tiết học...
Hình ảnh: Tập huấn nâng cao năng lực cho Hội đồng tự quản
Để khuyến khích, động viên hội đồng tự quản hoạt động tốt, giáo viên luôn đánh giá tuyên dương kịp thời khi các em hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đối với những em còn rụt rè, e ngại giáo viên tạo điều kiện cho các em hoạt động nhiều hơn. Tuyệt đối không chê trách, phê bình hay gây áp lực cho các em vì như vậy các em sẽ chán nản.
2.2. Tổ chức sắp xếp, thay đổi mô hình lớp học.
Lớp học do HS tự quản và được tổ chức theo các hình thức như: làm việc theo cặp, làm việc cá nhân và làm việc theo nhóm, trong đó hình thức học theo nhóm là chủ yếu. Trước đây, chỉ khi nào giáo viên yêu cầu thảo luận thì các em mới quay lại thành nhóm, nhưng mô hình lớp học mới này các em được ngồi theo nhóm trong suốt quá trình học tập, vì thế cần phải phải thay đổi mô hình lớp học. Vì không gian lớp học không được rộng lắm, nên tôi chia 30 em thành 6 nhóm, mỗi nhóm từ 4 đến 6 em và có đủ các đối tượng học sinh, nhóm nào cũng có học sinh học tốt, tự tin để các em giúp đỡ những bạn còn rụt rè, nhút nhát cùng nhau tiến bộ.
Việc chia nhóm được tiến hành ngẫu nhiên bằng cách cho các em điểm số theo dãy từ 1 đến 4. Các em có cùng số sẽ lập thành nhóm. Tuy nhiên, việc làm này đã dẫn đến một vài trường hợp có nhóm không đều các đối tượng học sinh. Vì thế sau khi lập nhóm xong, tôi đã gợi ý để các em đổi vị trí cho nhau nhằm cân bằng chất lượng học sinh trong từng nhóm.
Ví dụ: Nhóm này cần một bạn giỏi về môn Toán để giúp các bạn trong nhóm học tốt hơn, bạn nào xung phong về nhóm này?
Hay: Cô thấy môn Tập làm văn của em chưa tốt lắm, em có muốn bạn Anh Ngọc giúp em học tốt hơn không? Em sẽ chuyển sang nhóm của bạn ấy chứ?
Sau khi các nhóm thành lập xong, các thành viên trong nhóm thảo luận cử nhóm trưởng lâm thời (vì nhóm trưởng sẽ luân phiên nhau trong năm học), tự đặt tên cho nhóm. Các em tự viết tên nhóm và tên các thành viên vào 1 tờ bìa, trang trí thêm cho đẹp mắt rồi dán vào vị trí của nhóm mình.
Được ngồi học theo nhóm, học sinh luôn được gần gũi với bạn bè, được sự giúp đỡ của bạn học trong nhóm và thầy cô làm cho các em cảm thấy thân thiện, thoải mái đồng thời tạo ra mối quan hệ thân thiết của các em trong nhóm cũng như trong lớp.
2.3. Đầu tư trang trí lớp học:
Không khí lớp học “xanh, sạch, đẹp, an toàn, thân thiện” là yếu tố quan trọng góp phần thu hút trẻ đến trường, đến lớp, góp thêm cho lớp học một luồng không khí thân thiện, thoải mái, sinh động. Ngay từ đầu năm học, giáo viên cùng phụ huynh và tất cả học sinh trong lớp bắt tay vào trang trí lớp học.
Mỗi em đều được góp công sức và nêu lên những ý tưởng sáng tạo của mình để trang trí cho lớp học. Sau đó giáo viên hệ thống lại ý kiến của các em và điều chỉnh, bổ sung để trang trí sao cho phù hợp với tình hình, điều kiện của lớp học và phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh. Tôi chọn các câu khẩu hiệu để trang trí trong lớp học vừa mang ý nghĩa quan trọng vừa mang tính giáo dục cao như: “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, “Đoàn kết yêu thương, thân thiện đến trường”,...
Để nhắc nhở học sinh giữ gìn tài sản chung của nhà trường tôi dán câu: “Hãy giữ gìn tài sản chung của chúng ta”. Những lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng thật hiệu quả như: “Cho tôi xin rác!” dán phía ngoài sọt rác. “ Tắt đèn, tắt quạt khi không cần thiết bạn nhé!” dán ở gần ổ cắm điện... những điều đó sẽ giúp học sinh có ý thức tự giác giữ gìn vệ sinh trường lớp, biết tiết kiệm điện.
Để mang lại động cơ, hứng thú khi các em được quan sát chính những sản phẩm, thành quả do mình làm ra thì tôi cùng học sinh xây dựng “Góc học tập”. Góc học tập là nơi để các đồ dùng của giáo viên và học sinh tự làm để chuẩn bị cho tiết học. Đồng thời cũng là nơi để trưng bày các sản phẩm đẹp mà sau tiết học các em hoàn thiện như sản phẩm môn thủ công, mĩ thuật, những bài văn hay, bài viết chữ đẹp... Việc làm này cũng nhằm khuyến khích động viên các em sẽ cố gắng nhiều hơn để có sản phẩm đẹp được trưng bày.
Giáo viên sưu tầm thêm những nội dung, kiến thức mới như những câu ca dao tục ngữ, những bài toán hay, lịch sử địa phương... nhằm khuyến khích sự tò mò, khám phá của học sinh. Qua đó, giáo viên có thể dễ dàng cung cấp thêm hiểu biết cho học sinh mà không cần phải nhồi nhét, gò ép gây áp lực cho các em.
Không chỉ ngoài sân trường mới cần có cây xanh mà ngay trong lớp tôi cho các em sưu tầm một số loại cây và trồng ngay trên cửa sổ của lớp tạo cho các em thật sự thoải mái, thân thiện, gần gũi với thiên nhiên hơn.
Góc thiên nhiên trong lớp học
Ngoài ra, để các em được thoải mái tâm sự với nhau hoặc giúp nhau giải bài toán khó hay câu văn chưa hiểu, giáo viên đã cùng phụ huynh thiết kế “Hộp thư bè bạn” đó là một cái giá đặt ngay góc lớp, đồng thời cho các em tự làm cho mình một phong thư, trang trí sao cho đẹp và treo lên giá. Phía dưới làm một cái hộp “Điều em muốn nói” để các em có điều gì muốn được giải bày hoặc có ý kiến gì thì viết thư bỏ vào trong hộp nhờ cô và các bạn giúp đỡ. Với cách thiết kế này vừa tận dụng được diện tích trong lớp vừa giúp các em dễ lấy thư khi cần.
Hộp thư bè bạn.
Để thuận tiện cho các em tìm kiếm thông tin, tài liệu tham khảo và phát triển óc sáng tạo, tạo thói quen đọc sách cho học sinh, giáo viên cùng học sinh xây dựng một “Góc thư viện”, đó là một chiếc tủ nhỏ dùng để trưng bày sách. Thư viện được thiết kế không quá cao, không quá thấp so với tầm với của học sinh và được đặt ở cuối lớp. Trong góc thư viện luôn có những tài liệu bổ ích, những quyển sách, quyển truyện hay, có giá trị được mượn từ thư viện trường, của giáo viên, phụ huynh và các em đóng góp để góc thư viện thêm phong phú. Các em tự giữ sách ở góc thư viện và trang trí, sắp xếp sao cho đẹp và tiện cho việc sử dụng.
Từ góc thư viện này các em cũng tạo nên mối thân thiện, đoàn kết khi các em cùng nhau đọc truyện, trao đổi, tìm hiểu thông tin trong những giờ giải lao và còn tăng khả năng tự học, tự tìm hiểu kiến thức của mình.
Tất cả những trang trí trên đều làm tăng thêm thẩm mĩ và sự thân thiện, đồng thời hỗ trợ trong hoạt động học tập và vui chơi của các em.
2.4. Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, thân thiện.
“Lớp học thân thiện” là lớp học mà nơi đây luôn có những tình cảm yêu thương, tôn trọng, gắn bó lẫn nhau. Luôn có sự chia sẽ giữa giáo viên và học sinh, giữa học sinh với học sinh. Vì lẽ đó, khi học sinh có sai phạm hoặc học sinh chưa ngoan, giáo viên nên tìm hiểu nguyên nhân và nhẹ nhàng khuyên bảo.
Trong những giờ giải lao tôi thường tâm sự với học sinh để nắm bắt tâm tư, tình cảm của các em. Thường xuyên tìm hiểu xem các em có thích cách làm của bạn A, bạn B đó hay chưa, vì sao? Bạn nào trong lớp là hiếu động nhất, bạn nào hiền nhất, khuyên các em không được đối xử không công bằng với các bạn trong lớp, nhất là đối với những bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn thì chúng ta nên giúp đỡ vì bạn không có đủ điều kiện như mình nên mình phải thương yêu và giúp đỡ bạn nhiều hơn...
Trong lớp tôi đang dạy có 4 học sinh thuộc hộ nghèo và cận nghèo (em Khánh Hoàng, em Văn Cường, em Chí Diễn, ), 1 học sinh phải ở với ông bà ngoại vì bố mẹ đi làm ăn xa(em Hoài Phương), 1 học sinh mồ côi mẹ(em Khánh Linh), tôi đã động viên học sinh trong lớp thường xuyên giúp đỡ các bạn ấy như góp tiền tiêu vặt mua bút tặng bạn, xin bố mẹ ủng hộ vở, quần áo cho bạn... Với cách làm đó, học sinh lớp tôi không chỉ giúp đỡ cho các bạn trong lớp mà các em còn hăng hái tham gia các phong trào ủng hộ của Liên đội.
Ví dụ: Các hoạt động nhân đạo như mua tăm tre, chổi đót cho Hội người mù, hay ủng hộ sách giáo khoa cho bạn nghèo để giúp đỡ các bạn trong trường, trong huyện có hoàn cảnh khó khăn.
Để thể hiện sự quan tâm lẫn nhau, tôi cùng các em làm một tấm bảng sinh nhật. Ở giữa bảng tôi dán một tấm ảnh chung cả lớp, xung quanh dán ảnh của từng em theo hình trái tim và ghi ngày sinh của em đó. Đến ngày sinh của em nào, giáo viên tổ chức mừng sinh nhật cho em đó. Quà sinh nhật có thể là một cây bút, 1 quyển sổ nhỏ, 1 quyển truyện tranh, một bài hát… kèm những lời chúc mừng của các bạn. Bên cạnh đó, giáo viên cũng chuẩn bị một món quà nhỏ để tặng các em trong ngày sinh nhật.
2.5.Đầu tư nghiên cứu, đổi mới phương pháp giảng dạy .
Lớp học theo mô hình trường học mới đòi hỏi học sinh phải tự học theo 10 bước học tập, tự lĩnh hội kiến thức, phát huy óc sáng tạo, giáo viên chỉ là người tổ chức, hướng dẫn cho học sinh phương pháp học. Mặc dù trường tôi không nằm trong các trường dự án dạy theo mô hình trường học mới nhưng là trường tiếp cận sớm và sâu về phương pháp dạy học mới. Các em có thể thực hiện theo 10 bước học tập. Tuy nhiên để đem lại hưng phấn cho các em trong tiết học thì các hoạt động học tập cần được thiết kế với nhiều hình thức tổ chức khác nhau.
Chẳng hạn, đối với môn Toán, thông thường khi đến hoạt động thực hành thì học sinh chủ yếu làm việc cá nhân hoặc trao đổi, thảo luận để làm bài, khi gặp bài khó thì cần sự giúp đỡ của thầy cô. Nhưng nếu cứ thực hiện như vậy thì học sinh sẽ nhàm chán. Thay vì các em phải làm bài, giáo viên thay đổi một vài bài tập dưới hình thức trò chơi học tập. Qua phần trò chơi, vừa rèn luyện tính nhanh nhẹn khi tính toán và phát huy tinh thần đồng đội của các nhóm. Đối với các môn học khác cũng vậy, giáo viên yêu cầu hội đồng tự quản tổ chức hoạt động học dưới nhiều hình thức.
Trong quá trình các em hoạt động, tôi chỉ là người hướng dẫn, giúp đỡ các em khi có sự cứu trợ hoặc giúp thêm cho những nhóm lúng túng, nhóm có nhiều học sinh yếu, hạn chế việc giảng chung cho cả lớp, chỉ trừ khi tất cả các nhóm không làm được.
Tùy theo từng bài mà sau mỗi hoạt động, hoặc một đơn vị kiến thức, tôi cho em Phó chủ tịch HĐTQ phụ trách học tập hoặc trưởng ban học tập đứng ra tổ chức cho các nhóm trao đổi, chia sẻ trước lớp. Các đơn vị kiến thức dễ các em tự chốt, vấn đề nào còn phân vân thì các em xin ý kiến của cô giáo lúc đó giáo viên mới chốt kiến thức trước lớp.
Đối với lớp tôi, thời gian đầu học sinh còn bỡ ngỡ với cách học mới, chưa phát huy được tính tự học của học sinh, chưa biết phải làm thế nào để nắm được kiến thức của bài. Giáo viên không nên vội vàng bắt các em phải làm theo ngay, vì như thế sẽ tạo áp lực khi các em đến lớp, nhất là đối với những học sinh vốn đã rụt rè, nay thì càng không biết mình phải làm gì với quyển sách trên tay và không giám hỏi thầy cô cũng như các bạn. Giáo viên hướng dẫn học sinh từng bước một: Đầu tiên, cho các em làm quen với mười bước học tập được in và treo ở bên cạnh bảng lớp, hướng dẫn nhóm trưởng phải điều hành, hướng dẫn các bạn ra sao? Các thành viên trong nhóm còn lại phải thực hiện những việc gì? Khi nào thì cần sự giúp đỡ của thầy cô... Khi các em đã quen với cách tự học thì giáo viên tiến hành giảng dạy theo phương pháp mới để các em tự hoạt động, tự chiếm lĩnh kiến thức và giáo viên theo sát hoạt động của từng nhóm để kịp thời hướng dẫn cho các em khi các em cần hoặc khi các em chưa hiểu đúng.
Hình ảnh học sinh hoạt động theo nhóm
2.6. Tạo mối thân thiện giữa giáo viên và học sinh.
Đối với học sinh tiểu học, muốn giáo dục thành công, người giáo viên cần có thái độ tôn trọng, yêu thương, công bằng với mọi học sinh, lúc nào cũng phải luôn nghĩ rằng: Em nào cũng ngoan, cũng giỏi, cũng cố gắng chỉ có điều em này ngoan hơn, giỏi hơn, cố gắng hơn và em kia ngoan, cố gắng ít hơn mà thôi.
Nếu như giáo viên lên lớp với vẻ mặt lạnh lùng, không có một lời khen ngợi, cảm ơn hoặc thậm chí học sinh trả lời sai thì giáo viên tỏ ra cáu gắt, giận dữ, buông vài câu nói không đẹp và nặng hơn nữa là hình phạt xúc phạm thân thể học sinh thì sẽ làm cho học sinh sợ sệt, mất đi sự hứng thú trong học tập, đặc biệt làm mất đi bầu không khí thân thân thiện trong lớp. Chính vì thế, giáo viên cần lên lớp với vẻ mặt vui tươi, rạng rỡ, mỉm cuời thiện cảm, chăm chú theo dõi hoạt động học tập của học sinh, đồng thời luôn tìm những lời khen thích hợp cho từng học sinh, từng tình huống dạy học.
Ví dụ: “ Bạn Chí Diễn hôm nay đọc tiến bộ rất nhiều”; “ Bạn Hải Long đọc diễn cảm, tuy nhiên còn hơi nhỏ, lần sau cố gắng hơn em nhé”, “Hoàng Mai đọc bài rất tốt, cô hài lòng về em”….
Về cách xưng hô giao tiếp giữa thầy và trò, có ý kiến cho rằng kiểu xưng hô “Cô mời em, thầy mời em ngồi xuống, cảm ơn em, …” sẽ chiếm nhiều thời gian và làm mất đi sự nghiêm khắc của thầy, làm cho học sinh không sợ, không học. Nhưng với tôi, trong những năm qua tôi thường sử dụng cách xưng hô này đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Các em trở nên tự tin hơn, hăng hái phát biểu bài hơn và không sợ khi phát biểu sai, các em còn mạnh dạn để trao đổi với cô về những điều mà các em chưa biết. Cách xưng hô giao tiếp như vậy không những thể hiện sự tôn trọng học sinh mà còn giáo dục các em biết lễ phép và tạo nên mối quan hệ thân thiện trong lớp học.
Bên cạnh cách xưng hô thiện cảm, giáo viên cần lưu ý đến hành vi đối xử với học sinh của mình. Khi học sinh làm bài sai, giáo viên không nên dùng những lời phê bình thẳng thắn “Ngồi xuống đi! Sai rồi!” hoặc “ Tại sao lại làm vậy ? Cô đã dạy chưa?”… Như vậy, các em em trở nên thụ động trong học tập hơn và không dám gần gũi trao đổi với cô giáo vì các em sợ rằng cô lại la mắng tiếp. Với nhận thức như trên, trong những năm qua, khi gặp tình huống như vậy, tôi thường động viên bằng động tác xoa đầu hay những câu nói dịu dàng như: “Bài này em làm chưa đúng, bạn khác giúp em nhé!…” hoặc “ Em chú ý nghe cô hướng dẫn lại là làm được ngay”… Từ đó, tôi đã tạo ra được mối quan hệ thân thiện, gần gũi giữa giáo viên và học sinh.
2.7. Phối hợp với giáo viên bộ môn dạy tại lớp chủ nhiệm.
Là một giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn liên hệ mật thiết với giáo viên bộ môn để nắm bắt tình hình học tập của mỗi học sinh đối với bộ môn họ giảng dạy về thái độ, trình độ nhận thức, kết quả học tập. Nhờ những thông tin do giáo viên bộ môn cung cấp, tôi có thể có được một bức tranh cụ thể, rõ nét hơn về mỗi học sinh, từ đó có được cách thức tác động, điều chỉnh, bổ sung kịp thời, phù hợp với đặc điểm phát triển nhân cách của các em.
Lập một danh sách số điện thoại của từng gia đình học sinh gửi cho tất cả các giáo viên bộ môn của lớp để giáo viên bộ môn liên lạc với phụ huynh khi không có giáo viên chủ nhiệm. Thông báo cho giáo viên bộ môn tình hình phấn đấu rèn luyện, những mặt mạnh và mặt yếu của tập thể lớp, những học sinh có năng lực học tập tốt, những học sinh còn hạn chế cần phải lưu tâm, uốn nắn.
Phối hợp với giáo viên bộ môn tổ chức các hoạt động ngoại khoá phục vụ hoạt động dạy học, đồng thời tạo cơ hội để tập thể lớp có được môi trường giao lưu thân thiện và tăng thêm khả năng nắm bắt tình hình thực tế xã hội cho mỗi học sinh.
Tổ chức học sinh trong lớp thăm hỏi, động viên các thầy, cô giáo bộ môn nhân các ngày lễ (ngày 8/3; ngày 20/11, tết nguyên đán...) hoặc những thầy, cô giáo có hoàn cảnh khó khăn để tạo sự gần gũi, thân thiện giữa học sinh với các giáo viên bộ môn.
2.8. Phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh.
Đối với mô hình trường Tiểu học mới, yêu cầu có sự tham gia tích cực của gia đình, cộng đồng trong việc phối hợp giảng dạy cho học sinh. Vì vậy, ngay từ cuộc họp phụ huynh đầu năm, tôi đã tuyên truyền sâu rộng về mục đích ý nghĩa của việc “Xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường học mới” là cần thiết giúp các em phát triển một cách toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.
Hình thành một bộ hồ sơ gửi cho mỗi phụ huynh học sinh để có thông tin như:
+ Họ tên cha, mẹ hoặc người nuôi dưỡng.
+ Nghề nghiệp của cha, mẹ.
+ Địa chỉ gia đình.
+ Số điện thoại của cha, mẹ để liên lạc.
+ Những đặc điểm cần chú ý khi giáo dục con em của mình mà gia đình thấy cần thiết đề nghị với giáo viên chủ nhiệm.
Giáo viên cần tạo điều kiện để phụ huynh gặp gỡ và cùng trao đổi việc học của các em, từ đó kết hợp để giáo dục một cách tốt nhất.
Huy động phụ huynh cùng vào cuộc với giáo viên để cùng trang trí lớp học như xây dựng góc thư viện, chăm sóc công trình măng non.
Giáo viên, học sinh và phụ huynh cùng nhau trang trí lớp
2.9.Tạo môi trường giao lưu thân thiện.
Không chỉ đối với học sinh mà đối với tất cả chúng ta, các hoạt động văn hóa nghệ thuật sẽ giúp ta quên hết mệt mỏi, căng thẳng đồng thời tạo mối quan hệ đoàn kết, gần gũi nhau hơn.
Nhận thức rõ điều đó, tôi tổ chức cho các em tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ bằng nhiều hình thức khác nhau. Mỗi tuần, có 1 tiết hoạt động ngoài giờ lên lớp và 1 tiết sinh hoạt tập thể. Trong các tiết đó, giáo viên tổ chức cho các em tham gia sinh hoạt theo chủ điểm bằng nhiều hình thức khác nhau để tránh sự nhàm chán như: Chủ điểm tháng 11là “Kính yêu thầy cô giáo” thì tổ chức cho các em thi văn nghệ với các bài hát về thầy cô (tuần thứ nhất), thi vẽ tranh về thầy cô giáo (tuần thứ ba) các em có thể chuẩn bị nội dung thi cá nhân hoặc theo nhóm tuỳ thích. Hoặc trong tháng 12, chủ điểm “Nhớ ơn anh bộ đội cụ Hồ” thì cho các em sưu tầm về tranh ảnh anh bộ đội để giới thiệu trước lớp, tất cả những học sinh trong lớp đều có quyền xem, trao đổi và đánh giá tranh của bạn.
Ngoài việc cho học sinh tham gia trong lớp, tôi luôn động viên, khuyến khích các em tham gia các chương trình hoạt động Đội như tập múa hát tập thể, sinh hoạt sao, thi vẽ tranh, thi báo ảnh và các hoạt động ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp khác… Các em còn tham gia vào đội văn nghệ của trường, tham gia các hội diễn văn nghệ, các cuộc thi do trường hoặc cấp trên tổ chức như cuộc thi An toàn giao thông cấp Tỉnh, Ngày hội học sinh Tiểu học cấp huyện. Qua các hoạt động ở lớp, ở
trường, các em sẽ tạo được tinh thần đoàn kết, thái độ cộng tác khi tập luyện và được rèn luyện nhiều khi tham gia thi hoặc biểu diễn, rèn thói quen mạnh dạn, tự tin, tạo cho các em hứng thú say mê yêu thích khi được tham gia các hoạt động và cảm thấy yêu trường, yêu lớp hơn.
Học sinh chơi trò chơi đóng vai trong giờ học
* Kết quả đạt được:
Qua một năm tiến hành thực nghiệm những biện pháp trên, tôi nhận thấy việc xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường học mới ở lớp tôi đã có nhiều sự chuyển biến tốt, cụ thể:
- Học sinh tham gia tích cực trong các hoạt động học tập, nhiều học sinh trước đây còn nhút nhát, kể cả những học sinh yếu đã mạnh dạn trao đổi, tranh luận, đại diện cho nhóm trình bày kết quả thảo luận trước lớp như em Chí Diễn, Khánh Hoàng, Đức Đạt, ...
- Tất cả học sinh đều phấn khởi, tự tin, hăng say hơn trong học tập, sinh hoạt. Kĩ năng sống, kỹ năng giao tiếp ứng xử tốt.
- Phụ huynh có được phương pháp giúp con em mình trong học tập. Thường xuyên liên lạc, phối hợp với giáo viên chủ nhiệm cũng như với giáo viên bộ môn để nắm bắt tình hình học tập của con em và có biện pháp giáo dục học sinh một cách tốt nhất.
- Quan hệ giữa giáo viên và học sinh được gần gũi, thương yêu. Học sinh luôn luôn kính trọng, lắng nghe và thực hiện nghiêm túc những điều thầy cô dạy bảo.
- Quan hệ giữa học sinh với học sinh trong lớp ngày càng gắn bó thân thiết. Các em biết yêu thương, tôn trọng và giúp đỡ lẫn nhau trong học tập và sinh hoạt. Các em biết quan tâm, chia sẻ trong tình bạn.
- Quang cảnh lớp học rất thân thiện, đủ các góc học Toán, góc học Tiếng Việt, góc thiên nhiên ... và luôn được giữ gìn sạch đẹp, tạo cho các em một môi trường học tập vui vẻ, an toàn và thân thiện.
Với những hoạt động được tổ chức theo mô hình trường học mới có hiệu quả nên trong năm học qua tập thể lớp 3A đã đạt được nhiều thành tích trong các hoạt động giáo dục cũng như hoạt động tập thể:
+ 100% học sinh tự tin, hoà đồng trong học tập, sinh hoạt.
+ Chất lượng đánh giá thường xuyên: 100% học sinh hoàn thành các môn học.
+ 100% học sinh đạt đạt tốt về mức độ hình thành và phát triển năng lực.
+ 100% học sinh đạt đạt tốt về mức độ hình thành và phát triển phẩm chất.
+ 100% học sinh hoàn thành chương trình lớp học.
+ Học sinh được khen: 17/30 em đạt 56,7%
+ Các hội thi: Giải Nhất văn nghệ chào mừng 20/11; giải Nhất trò chơi dân gian dịp 26/3; giải Nhì hội thi kể chuyện về Bác Hồ dịp 30/4; giải A về chăm sóc công trình măng non; giải A trang trí lớp học thân thiện.
+ Trong ngày hội học sinh Tiểu học cấp trường đã đạt giải Nhất toàn đoàn, trong đó: - Rung chuông vàng đạt 11 giải: 2 giải Nhì, 9 giải Ba.
-Trò chơi dân gian: Giải Nhất
-Trải nghiệm sáng tạo: Giải A
- Chữ Viết đẹp: 1 giải Nhất, 2 giải Nhì, 3 giải Ba
- Kết quả xếp loại thi đua của lớp qua các đợt như sau:
| Đợt | Đầu năm | 15/10 20/10 | 20/11 | 22/12 | 08/3 26/3 | 30/4 01/5 | 15/5 19/5 |
| Xếp thứ | 6 | 5 | 1 | 1 | 2 | 1 | 1 |
- Cuối năm được Hội đồng thi đua nhà trường công nhận tập thể lớp đạt: Tiên tiến Xuất sắc.
III. PHẦN KẾT LUẬN:
1. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm:
Xây dựng lớp học thân thiện ở trường Tiểu học nói chung và các khối lớp dạy theo mô hình trường học mới nói riêng là rất cần thiết cho việc giáo dục học sinh phát triển toàn diện. Mục đích của việc làm này là nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức, kĩ năng của Môn học và hoạt động giáo dục, đồng thời hình thành và phát triển một số năng lực và phẩm chất cho học sinh, như: tự phục vụ, tự quản; giao tiếp, hợp tác; tự học và giải quyết vấn đề; tích cực tham gia hoạt động giáo dục; tự tin, tự trọng, tự chịu trách nhiệm, tự đánh giá; trung thực, kỉ luật, đoàn kết; yêu gia đình, bạn bè, yêu trường lớp, yêu quê hương, đất nước...
Xây dựng lớp học thân thiện đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, hình thành và phát triển ở học sinh một số phẩm chất, năng lực của con người trong thời đại mới.
Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, giáo viên cần:
- Phải chịu khó tìm tòi, nghiên cứu tìm biện pháp tốt nhất để xây dựng, trang trí trường, lớp xanh hơn, sạch hơn, đẹp hơn, bảo đảm an toàn học sinh.
- Gương mẫu, hết lòng thương yêu học sinh nhưng cũng phải hết sức nghiêm khắc. Đặc biệt, phải thường xuyên động viên, khích lệ học sinh kịp thời khi thấy các em tiến bộ dù là rất nhỏ để các em tự tin hơn, vượt qua những mặc cảm tự ti.
- Tạo mối quan hệ giữa thầy với trò, giữa trò với trò, thực hiện qui tắc ứng xử thân thiện giúp các em hòa nhập với bạn bè trong lớp, trong trường và cộng đồng.
- Tạo được một môi trường học tập, giao lưu thân thiện, vui vẻ, thoải mái nhằm đưa chất lượng học tập ngày càng cao.
2. Khả năng áp dụng: Sáng kiến này áp dụng vào việc xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường học mới ở tất cả các lớp trong trường, đồng thời có thể áp dụng ở các trường tiểu học khác.
3. Kiến nghị đề xuất:
a. Đối với nhà trường: Liên đội cần tổ chức tập huấn cho Hội đồng tự quản của tất cả các lớp để các em có điều kiện giao lưu học hỏi lẫn nhau.
b. Đối với phòng giáo dục:
- Tiếp tục tổ chức tập huấn mở rộng cho tất cả giáo viên về áp dụng phương pháp dạy học theo mô hình trường học mới cũng như tập huấn công tác chủ nhiệm cho giáo viên. Tổ chức các hội thảo về công tác chủ nhiệm để chúng tôi chia sẻ kinh nghiệm.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ và kết quả đạt được trong thời gian qua, tôi xin mạnh dạn trao đổi cùng các đồng nghiệp. Tuy nhiên, việc xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường học mới chắc hẳn còn có nhiều ý kiến và việc làm cụ thể hay hơn. Vì thời gian nghiên cứu và thực hiện còn ít nên không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong các thầy cô đi trước, các bạn đồng nghiệp góp ý, bổ sung một cách chân thành để bản thân tôi rút kinh nghiệm trong việc xây dựng lớp học thân thiện theo mô hình trường học mới đạt hiệu quả cao hơn.