A. Lý thuyết
I. Cấu tạo tim
1. Cấu tạo ngoài
- Tim hình chóp, đỉnh nằm dưới, đáy hướng lên trên và hơi lệch về phía bên trái.
2. Cấu tạo trong
Bảng cấu tạo trong của tim
- Tim có 4 ngăn
- Thành tâm thất dày hơn tâm nhĩ.
- Giữa tâm thất với tâm nhĩ và tâm thất với động mạch có van để đảm bảo máu lưu thông theo một chiều.
Hình 17.1 Hình dạng mặt ngoài của tim
II. Cấu tạo mạch máu
Bảng cấu tạo trong của mạch máu
Hình 17.2 Sơ đồ cấu tạo trong của mạch máu
III. Chu kì co giãn của tim
- Tim co chu kì, mỗi chu kì gồm 3 pha:
+ Pha nhĩ co
+ Pha thất co
+ Pha dãn chung
⇒ Máu được bơm theo một chiều từ tâm nhĩ tới tâm thất và từ tâm thất tới động mạch.
Hình 17.3 Sơ đồ chu kì co, dãn của tim
B. Trả Lời Câu Hỏi SGK
1. Giải bài 1 trang 57 SGK Sinh học 8
Hãy điền chú thích thay cho các số 1, 2, 3 để chỉ các thành phần cấu tạo của tim vào hình bên (sơ đồ cấu tạo trong của tim).
Sơ đồ cấu tạo trong của tim
Hướng dẫn giải
Cấu tạo bên trong của tim
2. Giải bài 2 trang 57 SGK Sinh học 8
Thử tìm cách xác định động mạch và tĩnh mạch cổ tay của mình và nêu ra những dấu hiệu để nhận biết chúng
Hướng dẫn giải
Để ngửa bàn tay và cẳng tay lên mặt bàn, dùng đầu ngón trỏ và ngón giữa nhấn nhẹ vào cổ tay (hơi lệch về bên phải) ta cảm thấy được nhịp đập của mạch máu, đó chính là động mạch. Cũng ở gần vị trí đó nhưng cạn hơn, gần da là tĩnh mạch cổ tay (ở những người gầy, tĩnh mạch này có thể lộ rõ dưới da, dân gian gọi là nổi gân xanh). Sờ vào tĩnh mạch, ta không cảm thấy được nhịp mạch đập.
3. Giải bài 3 trang 57 SGK Sinh học 8
Điền vào bảng sau:
Bảng các pha trong một chu kì tim
Hướng dẫn giải
Bảng các pha của một chu kì tim
4. Giải bài 4 trang 57 SGK Sinh học 8
Nhìn đồng hồ và đặt tay lên ngực trái (nơi thấy rõ tiếng đập của tim) rồi tự đếm nhịp tim/phút cho bản thân trong 2 trạng thái:
- Lúc ngồi nghỉ.
- Sau khi chạy tại chỗ 5 phút.
Mỗi trạng thái đếm 3 lần, mỗi lần 1 phút.
Hướng dẫn giải
- Ở trạng thái nghỉ ngơi: Người lớn nhịp tim dao động khoảng 60 – 100 nhịp/phút. Đối với trẻ dưới 18 tuổi nhịp tim dao động khoảng 70 – 100 nhịp/phút. Trung bình lúc nghỉ ngơi là 75 nhịp/phút.
- Sau khi chạy tại chỗ 5 phút: Số nhịp sẽ tăng lên trên mức bình thường (vì nhịp tim phải co bóp nhiều hơn để đáp ứng nhu cầu tiêu hao năng lượng). Trung bình lúc hoạt động khoảng 150 nhịp/phút.