1. Tóm tắt lý thuyết
1.2. Thể đa bội
a. Khái niệm
- Thể đa bội là cơ thể mà cả bộ NST trong tế bào sinh dưỡng tăng theo bội số của bộ NST đơn bội n (lớn hơn 2n).
- Trong tế bào đa bội có bộ NST tăng lên gấp bội do đó số lượng ADN cũng tăng lên tương ứng vì thế quá trình tổng hợp các chất hữu cơ diễn ra mạnh mẽ hơn, làm cho cơ thể đa bội lớn nhanh, cơ quan sinh dưỡng to và sức chống chịu lớn.
- Khả năng này ở cây đa bội được ứng dụng nhiều trong lĩnh vực trồng trọt.
- Hiện tượng đa bội thể khá phổ biến ở thực vật và đã được áp dụng trong chọn giống cây trồng:
- Tăng kích thước cây trồng để tăng sản lượng gỗ.
- Tăng kích thước thân, lá, củ để tăng năng suất nông sản.
- Tạo giống có năng suất cao để tăng khả năng chống chịu với các điều kiện bất lợi của môi trường.
- Hiện tượng đa bội chỉ được thực hiện ở một số động vật và không tìm thấy ở người.
.png)
Hình 24.1 Nho tứ bội (4n)
Hình 24.2 Bí ngô khổng lồ
Hình 24.3 Rau bắp cải khổng lồ
b. Cơ chế phát sinh thể đa bội
- Có nhiều tác nhân dẫn đến hình thành thể đa bội, chia ra làm hai loại tác nhân chính:
+ Tác nhân môi trường bên ngoài:
- Tác nhân vật lý: tia phóng xạ, nhiệt độ...
- Tác nhân hóa học: Cônsixin, thuốc trừ sâu...
+ Tác nhân môi trường bên trong: Sự rối loạn nội bào...
+ Có hai cơ chế hình thành thể đa bội:
- Sự nhân đôi của NST trong hợp tử nhưng không phân ly hình thành thể đa bội (a).
- Sự hình thành giao tử không qua giảm nhiễm và sự kết hợp giữa chúng trong thụ tinh (b).
Hình 24.4 Cơ chế hình thành thể đa bội
c. Ý nghĩa của hiện tượng đa bội
- Tạo các giống cây trồng có năng suất cao, mang lại hiệu quả kinh tế, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của con người.
- Góp phần hình thành loài mới.
