1. Tóm tắt lý thuyết
1.1. Tuyến tụy
Tụy cấu tạo từ tế bào dịch tụy, tế bào anpha (tiết glucagon) và tế bào beta (tiết insulin)
⇒ Insulin và glucagôn có tác dụng điều hoà lượng đường trong máu luôn ổn định: insulin làm giảm đường huyết khi đường huyết tăng, glucagôn làm tăng đường huyết khi lượng dường trong máu giảm.
- Chức năng của tuyến tụy:
- Chức năng ngoại tiết: tiết dịch tụy.
- Chức năng nội tiết: do các tế bào đảo tụy thực hiện.
- Đặc điểm:
- Nằm ở ổ bụng được coi là 1 phần của hệ tiêu hóa, được bao quang bởi lá lách, gan, dạ dày, túi mật và ruột non, nằm ở phía sau dạ dày sát thành sau ổ bụng.
- Có kích thước dài khoảng 15.24cm, có hình chữ nhật và bằng phẳng.
- Tế bào đảo tụy gồm:
- Tế bào → tiết hoocmon glucagon
- Tế bào → tiết hoomon insulin
Điều hòa đường ở gan
- Vai trò của hoocmon tuyến tụy
- Có vai trò trong việc điều hòa lượng đương huyết của cơ thể giữ ở mức ổn định khoảng 0.12%
- Khi lượng đường (glucose) trong máu tăng cao → kích thích tế bào → tiết hoocmon insulin → phân giải glucose thành glicogen tích trữ trong gan và cơ → đường trong máu giảm xuống
- Khi lượng đường (glucose) trong máu giảm → kích thích tế bào → tiết hoocmon glucagon → chu yển hóa glicogen tích lũy trong gan thành glucose → đường trong máu tăng lên → Nhờ có tác dụng đối lập của hai loại hooc mon của tế bảo đảo t ụy mà tỉ lệ đường huyết luôn ổn định.
- Sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tụy sẽ dẫn tới bệnh tiểu đường (lượng đường trong máu cao) hoặc chứng hạ đường huyết (lượng đường trong máu giảm).
- Bệnh tiểu đường: do hàm lượng trong máu cao làm cho thận không hấp thu hết nên đi tiểu tháo ra đường.
- Nguyên nhân: do tế bào → rối loạn không tiết hoocmon inssulin hoặc do tế bào gan, cơ không tiếp nhận insulin.
- Hậu quả: dễ bị cao huyết áp, xơ cứng động mạch, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não gây bại liệt hoặc tử vong.
1.2. Tuyến trên thận
- Vị trí: tuyến trên thận gồm 1 đôi, nằm trên đỉnh 2 quả thận.
- Cấu tạo và chức năng:
- Phần vỏ: tiết các hoocmon điều hòa các muối natri, kali,… điều hòa đường huyết, làm thay đổi các đặc tính sinh dục nam
- Phần tủy: tiết adrenalin và noadrenalin có tác dụng điều hòa hoạt động tim mạch và hô hấp, cùng glucagon điều chỉnh lượng đường trong máu.
- Một số bệnh liên quan đến tuyến thượng thận:
- Bệnh suy vỏ thượng thận kinh diễn: bệnh Addison.
- Bệnh cường vỏ thận loại chuyển hỏa: bệnh Cushing.
- Bệnh cường vỏ thận tiên phát: bệnh Conn.
- Bệnh cường kích tố dục nam.
- Bệnh cường tủy thận: Bệnh Pheocromoxytom.
